Disadvantages of Credit Cards
क्रेडिट कार्ड घ्या, अस म्हणणारे तुम्हाला वारंवार स्टेशनवर किंवा मोक्याच्या ठिकाणी पहायला मिळत असतील. क्रेडिट कार्डचे विविध फायदे सांगून तुम्हाला अलगद जाळ्यात ओढळं जात. काही जणांना त्याची कल्पना असते, परंतु काही जणांना मात्र क्रेडिट कार्डच्या धोक्यांबद्दल जराही कल्पना नसते. क्रेडिट कार्डचे अनेक फायदे असले तरी क्रेडिट कार्डचे असंख्य धोके आहेत. याच क्रेडिट कार्डच्या धोक्यांची आपण सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत. त्यामुळे हा माहितीपूर्ण लेख शेवटपर्यंत नक्की वाचा आणि जास्तीत जास्त शेअर करा.
१. जास्त खर्च करण्याचा मोह
कदाचित क्रेडिट कार्डचा सर्वात सामान्यपणे उल्लेख केलेला तोटा म्हणजे तुमच्याकडे असलेल्यापेक्षा जास्त खर्च करण्याची इच्छा. जेव्हा तुम्ही कार्ड स्वाइप करता तेव्हा तुम्हाला असे वाटत नाही की तुम्ही खरे पैसे खर्च करत आहात. परंतु खर्चाच्या सोबतीने दुसरीकडे कर्जाचा बोजा सुद्धा वाढत असतो.
ते हानिकारक का आहे?
- अनेकदा तुम्ही तुमच्या बजेटचे गणित बिघडवता.
- क्रेडिट कार्ड आवेगाने खरेदी करण्यास प्रोत्साहित करतात.
- तुमच्या क्षमतेपेक्षा जास्त खर्च होण्याची शक्यता वाढते.
अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की लोक रोख रकमेच्या तुलनेत क्रेडिट कार्ड वापरताना १००% जास्त खर्च करण्यास तयार असतात. प्रत्यक्ष पैशांपासून दूर राहिल्याने जास्त खर्च करण्याच्या चक्रात पडणे आश्चर्यकारकपणे सोपे होते. त्यामुळे अप्रत्यक्षपणे आपलंच नुकसान होतं.
२. उच्च-व्याजदर
क्रेडिट कार्डवर सामान्यतः इतर प्रकारच्या क्रेडिटच्या तुलनेत खूप जास्त व्याजदर असतात, विशेषतः जर तुम्ही दरमहा तुमची शिल्लक पूर्ण भरली नाही. तुमच्या क्रेडिट स्कोअर आणि कार्ड प्रकारानुसार हे १८% ते ३०% पेक्षा जास्त APR पर्यंत असू शकतात.
- जर फक्त किमान पेमेंट केले तर २०% व्याजदराने कर्जाच्या रकमेत वाढ होऊ शकते.
- कर्जाच्या चक्रातून बाहेर पडणे कठीण होते.
जरी तुम्ही शिस्तबद्ध असलात तरी, फक्त एका आणीबाणीच्या महिन्यात जेव्हा तुम्ही संपूर्ण शिल्लक रक्कम भरू शकत नाही तेव्हा चक्रवाढ व्याज शुल्काची साखळी सुरू होऊ शकते.
३. कर्जाचा डोंगर वाढतो
भरपाईच्या ठोस योजनेशिवाय क्रेडिट कार्ड वापरल्याने कर्ज लवकर वाढू शकते. हा फक्त एक मोठा खर्च नाही – तो तुमच्यावर चोरून येणाऱ्या छोट्या खरेदीची मालिका आहे.
- किमान पेमेंटमध्ये फक्त व्याज समाविष्ट असते, मुद्दल नाही.
- कर्ज तुमच्या क्रेडिट स्कोअर, मानसिक आरोग्य आणि आर्थिक स्वातंत्र्यावर परिणाम करते.
- बरेच वापरकर्ते तरंगत राहण्यासाठी बॅलन्स ट्रान्सफर किंवा नवीन कार्डचा वापर करतात, ज्यामुळे कर्जाचे चक्र तयार होत जाते.
एकट्या अमेरिकेत, २०२४ मध्ये क्रेडिट कार्ड कर्ज $१ ट्रिलियनच्या वर गेले, जे एक विक्रमी उच्चांक आहे. त्यामुळे हा एक एक मोठा धोका असून हा आर्थिक सापळा लोकांना किती सहजपणे पकडतो याचं उत्तम उदाहरण आहे.
४. क्रेडिट स्कोअरवर नकारात्मक परिणाम
विडंबना म्हणजे, क्रेडिट तयार करण्यासाठी डिझाइन केलेले साधन देखील ते नष्ट करू शकते. एक उशिरा पेमेंट किंवा कमाल मर्यादा तुमच्या क्रेडिट स्कोअरमध्ये घट करण्यास कारणीभुत ठरू शकते.
- उशीरा पेमेंट
- उच्च क्रेडिट वापर प्रमाण (३०% पेक्षा जास्त)
- खूप लवकर खूप कार्ड उघडणे
- जुने कार्ड बंद करणे, ज्यामुळे तुमच्या क्रेडिट इतिहासावर परिणाम होतो.
खराब क्रेडिट स्कोअर केवळ कर्ज मिळविण्याच्या तुमच्या क्षमतेवरच नव्हे तर घर, नोकरीच्या संधी आणि अगदी विमा प्रीमियमवर देखील परिणाम करू शकतो.
५. लपलेले अधिक शुल्क
व्याजापलीकडे, क्रेडिट कार्डमध्ये विविध लपलेले शुल्क असतात जे तुम्हाला सावध करू शकतात. परंतु बऱ्याच वेळा वापरकर्त्यांना याची कल्पना नसते.
सामान्य शुल्कांमध्ये पुढील गोष्टी समाविष्ट आहेत
- वार्षिक शुल्क (काही ५००+ पर्यंत)
- उशीरा पेमेंट शुल्क
- मर्यादेपेक्षा जास्त शुल्क
- परदेशी व्यवहार शुल्क
- रोख आगाऊ शुल्क
हे शुल्क लहान वाटू शकतात, परंतु आपण क्रेडिट कार्डचा योग्य वापर केला नाही, तर शुल्क रक्कम प्रचंड वाढू शकते.
६. फसवणूकीचा धोका
क्रेडिट कार्ड हे सायबर गुन्हेगारांसाठी शीर्ष लक्ष्यांपैकी एक आहेत. जरी संरक्षण अस्तित्वात असले तरी, फसवणुकीचा बळी पडणे ही एक तणावपूर्ण आणि वेळखाऊ प्रक्रिया आहे. त्यामुळे मोठा आर्थिक आणि मानसिक फटका बसण्याची शक्यता निर्माण होते.
जोखीमांमध्ये पुढील गोष्टी समाविष्ट आहेत
- चोरलेली कार्ड माहिती
- फिशिंग घोटाळे
- एटीएम किंवा गॅस पंपांवर उपकरणे स्किम करणे
जरी बँका सहसा फसव्या व्यवहारांची परतफेड करतात, तरीही तपासादरम्यान असुरक्षिततेची एक खिडकी असते आणि कधीकधी तुमच्या आपल्याच एका चुकीमुळे आपण जाळ्यात अडकतो.
७. कर्ज-प्रथम मानसिकतेला प्रोत्साहन देते
क्रेडिट कार्ड अशी मानसिकता तयार करू शकतात जिथे कर्ज घेणे सामान्य होते आणि परतफेड करणे दुय्यम बनते.
यामुळे होऊ शकते:
- बचतीच्या वाईट सवयी
- दीर्घकालीन उद्दिष्टांपेक्षा जीवनशैलीला प्राधान्य देणे
- सतत “एक महिना मागे” राहणे
जेव्हा लोक भाडे, किराणा सामान किंवा बिले यासारख्या मूलभूत गरजा पूर्ण करण्यासाठी क्रेडिट कार्डवर अवलंबून असतात, तेव्हा ते अनेकदा आर्थिक जगण्याच्या मोडमध्ये अडकतात, ज्यामुळे कधीही संपत्ती निर्माण करणे कठीण होते.
८. अटी आणि शर्ती
तुम्ही कधी तुमच्या क्रेडिट कार्ड करारावरील बारीक प्रिंट वाचले आहे का? बहुतेक लोकं ते वाचत नाहीत.
काय काळजी घ्यावी:
- सूचनेशिवाय बदलणारे व्याजदर
- एका चुकलेल्या पेमेंटमुळे पेनल्टी एपीआर सुरू होतात
- प्रमोशनल कालावधीनंतर रिवॉर्ड स्ट्रक्चरमध्ये बदल
या गोंधळात टाकणाऱ्या कलमांमुळे नकळत अटी तोडणे आणि अपेक्षेपेक्षा जास्त पैसे देणे सोपे होते.
९. भावनिक आणि मानसिक ताण
क्रेडिट कार्ड कर्ज वाहून नेणे हा केवळ आर्थिक भार नाही तर तो भावनिक भार आहे. कर्जाची सतत आठवण येत राहिल्याने त्रास होऊ शकतो. मानसिक आरोग्यावर याचा मोठा परिणाम होतो.
- चिंता आणि नैराश्य
- नातेसंबंधातील तणाव
- कमी झालेला आत्मसन्मान
प्रौढांमध्ये मानसिक आरोग्याच्या संघर्षांचे एक प्रमुख कारण म्हणून आर्थिक ताण सतत गणला जातो आणि क्रेडिट कार्ड कर्ज हे एक प्रमुख कारण आहे.
१०. कायदेशीर अडचणी वाढण्याची शक्यता
जर तुम्ही क्रेडिट कार्ड पेमेंटमध्ये वारंवार मागे पडलात तर ते फक्त कमी क्रेडिट स्कोअरमध्ये संपत नाही. ते कर्ज वसूल करणारे, खटले किंवा मोठ्या प्रकरणांमध्ये वेतन भरपाईपर्यंत वाढू शकते.
- क्रेडिट कार्ड कंपन्यांनी दाखल केलेले खटले
- मालमत्तेची जप्ती (काही देशांमध्ये)
- दीर्घकालीन कायदेशीर गुंतागुंत
काही चुकलेल्या पेमेंटपासून सुरू होणारी गोष्ट दुर्लक्षित केल्यास ती लवकर कायदेशीर डोकेदुखीमध्ये बदलू शकते.
११. क्रेडिट कार्ड व्यसन
होय, क्रेडिट कार्ड एक व्यसनाचाच प्रकार आहे. हे सक्तीच्या खर्चाच्या वर्तनाच्या व्यापक पद्धतीचा एक भाग आहे, जिथे क्रेडिटची उपलब्धता सतत खरेदी करण्याची इच्छा निर्माण करते.
व्यसनाची लक्षणे:
- भावनिक खर्च हा एक सामना करण्याची यंत्रणा म्हणून
- खरेदी किंवा शिल्लक रकमेबद्दल खोटे बोलणे
- खरेदी करताना “उच्च” वाटणे आणि त्यानंतर अपराधीपणा येणे
इतर व्यसनांप्रमाणेच, त्याला ओळख आणि त्यावर मात करण्यासाठी अनेकदा व्यावसायिक मदतीची आवश्यकता असते.
१२. आपत्कालीन निधीची जागा घेत नाही
काही लोक क्रेडिट कार्डला त्यांचा “आपत्कालीन निधी” मानतात, परंतु हा खऱ्या बचतीसाठी धोकादायक पर्याय आहे.
ते धोकादायक का आहे?
- आपत्कालीन परिस्थिती अनेकदा तुमच्या मर्यादेपेक्षा जास्त खर्च करते.
- आपत्ती येते तेव्हा तुम्ही आधीच शिल्लक बाळगत असाल.
- आपत्कालीन परिस्थितींवरील व्याज ताण वाढवते.
- निरोगी आर्थिक धोरणात फक्त उपलब्ध क्रेडिटच नाही तर रोख-आधारित आपत्कालीन निधीचा समावेश असतो.
तुम्ही क्रेडिट कार्डचा वापर पूर्णपणे बंद करायला हवा का?
आवश्यक नाही. बहुतेक साधनांप्रमाणे, क्रेडिट कार्ड हे मूळतः वाईट नसतात. तुम्ही ते कसे वापरता हे महत्त्वाचे आहे. परंतु संभाव्य तोटे ओळखणे आणि क्रेडिट हे आर्थिक सुरक्षिततेसारखे आहे असे समजण्याच्या सापळ्यात न पडणे महत्वाचे आहे.
स्वतःचे संरक्षण कसे करावे:
- शक्य असल्यास नेहमीच तुमची शिल्लक रक्कम पूर्ण भरा.
- खर्च मर्यादा निश्चित करा, तुमच्या क्रेडिट मर्यादेपेक्षा कमी देखील.
- तुमच्या वापराचे निरीक्षण करा आणि सूचना सेट करा.
- तुमचे स्टेटमेंट आणि अटी नियमितपणे वाचा.
- बचतीमध्ये बॅकअप आपत्कालीन निधी ठेवा.
क्रेडिट कार्डचे तोटे समजून घेणे हे त्यांचा जबाबदारीने वापर करण्याच्या दिशेने पहिले पाऊल आहे. त्यामुळे आर्थिक स्थितीवर नियंत्रण मिळवण्यास मदत होते.