सर्व प्रथम सर्वांना नवीन वर्षाच्या खूप खूप शुभेच्छा. 2025 या नवीन वर्षात तुमची सर्व स्वप्न पूर्ण व्हावीत ही इश्वर चरणी प्रार्थना.
What is the history of New Year
नवीन वर्षाचे जगभरात मोठ्या उत्साहात आणि जल्लोषात स्वागत केलं जातं. मध्यरात्री बाराच्या ठोक्यावर आसमंताला भिडणारी आतषबजी करून नवीन वर्षाला अनोखी मानवंदना जगभरात दिली जाते. एखाद्या परंपरे प्रमाणे दरवर्षी नवीन वर्षाता दिवस सोहळ्या प्रमाणे साजरा केला जातो. एका कॅलेंडर चक्राचा अंत आणि दुसऱ्याची सुरुवात होते. परंतु याचा इतिहास तुम्हाला माहित आहे का? नाही ना. चला तर जाणून घेऊया नवीन वर्ष साजरं करण्या मागचा इतिहास.
नवीन वर्षाची उत्पत्ती हजारो वर्षे प्राचीन संस्कृतींपासून शोधली जाऊ शकते. काळाचे चक्रीय एकक म्हणून वर्षाची संकल्पना कृषी समाजांमध्ये खोलवर रुजलेली आहे. या संकल्पना साधारण शेती आणि कापणीसाठी मार्गदर्शन करण्यासाठी सौर किंवा चंद्र चक्रासारख्या नैसर्गिक लयांवर अवलंबून असतात.
मेसोपोटेमिया (सुमारे 2000 वर्षांपूर्वी)
सर्वात पहिल्यांदा नोंद करण्यात आलेला नवीन वर्षाचा उत्सव प्राचीन मेसोपोटेमियामध्ये झाल्याचे सांगितले जाते. सुमारे 2000 ईसापूर्व, जेव्हा दिवस आणि रात्र समान लांबीची होती, तेव्हा बॅबिलोनियन लोकांनी नवीन वर्ष व्हर्नल इक्विनॉक्स (अंदाजे मार्च 20) दरम्यान चिन्हांकित केले. “अकितु” म्हणून ओळखला जाणारा हा सण 11 दिवसांचा आहे आणि जीवनाच्या नूतनीकरणाचा उत्सव साजरा केला, ज्याचे प्रतीक म्हणून पिकांची लागवड करून आणि त्यांच्या प्रमुख देव मार्डुकचा सन्मान केला जातो. अकिटू उत्सवाने नूतनीकरण आणि परिवर्तनाच्या नंतरच्या उत्सवांसाठी एक आदर्श ठेवला.
प्राचीन इजिप्त
इजिप्शियन नवीन वर्ष नाईल नदीच्या वार्षिक पुराशी जोडले गेले होते, जे शेतीसाठी महत्त्वपूर्ण होते. ही घटना तारा सिरियसच्या हेलियाकल उदयाशी एकरूप झाली, जी सहसा जुलैच्या उत्तरार्धात होते. नवीन वर्ष हा एक आनंदाचा प्रसंग होता, ज्यामध्ये मेजवानी, विधी आणि देवतांना अर्पण करण्यात आले होते.
चीनी नवीन वर्ष
3,000 वर्षांहून अधिक काळाचा, चिनी नववर्ष किंवा वसंतोत्सव, कृषी रीतिरिवाज आणि चंद्र कॅलेंडर निरीक्षणातून विकसित झाला. देवतांचा, पूर्वजांच्या आत्म्याचा सन्मान करण्याचा आणि एखाद्याचे दुर्दैवी जीवन शुद्ध करण्याचा हा काळ होता. ग्रेगोरियन कॅलेंडरमध्ये 1 जानेवारीच्या निश्चित तारखेच्या विपरीत, चिनी नववर्ष 21 जानेवारी ते 20 फेब्रुवारी दरम्यान पहिल्या अमावस्येला सुरू होते.
अशी झाली सुरुवात
1 जानेवारीला नवीन वर्ष साजरे करण्याची आधुनिक प्रथा प्राचीन रोमपासून सुरू झाली आहे.
रोमन कॅलेंडर
सुरुवातीची रोमन कॅलेंडर हे चंद्रावर आधारित होते आणि फक्त दहा महिन्यांचे होते. त्यानुसार वर्षाची सुरुवात मार्चपासून होत होती. सुमारे 713 वर्षांपूर्वी, राजा नुमा पॉम्पिलियसने कॅलेंडरची पुनर्रचना केली आणि जानेवारी आणि फेब्रुवारी या महिन्यांची निवड हिवाळी हंगामासाठी केली.
ज्युलियस सीझर आणि ज्युलियन कॅलेंडर
ज्युलियस सीझरने रोमन कॅलेंडरमध्ये सुधारणा करून ते सौर वर्षाशी अधिक जवळचे संरेखित करत ज्युलियन कॅलेंडर तयार केले. त्यांनी 1 जानेवारीला नवीन वर्षाची सुरुवात म्हणून निश्चित केले. तसेच जानेवारी हा आरंभ, द्वार आणि संक्रमणाचा रोमन देव “जॅनस” याच्या सन्मानार्थ निवडला गेला होता. याला दोन चेहऱ्यांनी चित्रित केले होते. एक भूतकाळाकडे पाहणारा आणि दुसरा भविष्याकडे पाहणारा. रोमन लोक बलिदान देऊन, भेटवस्तूंची देवाणघेवाण करून आणि त्यांची घरे सजवून हा दिवस साजरा करतात.
ख्रिश्चन धर्माच्या वाढीसह, नवीन वर्षाच्या उत्सवात महत्त्वपूर्ण बदल झाले.
ख्रिश्चन दिनदर्शिका
मध्ययुगात, अनेक युरोपीय देशांनी ख्रिश्चन लीटर्जिकल कॅलेंडरमध्ये भिन्नता स्वीकारली. चर्चने अनेकदा धार्मिक महत्त्व असलेल्या तारखांवर नवीन वर्षाची रचना केली. जसे की 25 डिसेंबर (जन्माचा उत्सव) किंवा 25 मार्च (घोषणाचा सण).
ग्रेगोरियन कॅलेंडर (1582)
1582 मध्ये, पोप ग्रेगरी XIII ने ज्युलियन कॅलेंडरमधील अयोग्यता सुधारण्यासाठी ग्रेगोरियन कॅलेंडर सुरू केले. त्यांनी 1 जानेवारीला नवीन वर्षाचा दिवस म्हणून दुजोरा दिला आणि स्पेन, फ्रान्स आणि इटलीसारख्या अनेक कॅथलिक देशांनी ही सुधारणा लगेच स्वीकारली. जरी काहींनी जुन्या परंपरा कायम ठेवल्या असल्या, तरीही प्रोटेस्टंट आणि ऑर्थोडॉक्स देशांनी नंतर याचे अनुसरण केले,
जागतिक परंपरा आणि सांस्कृतिक महत्त्व
पाश्चिमात्य परंपरा
– बहुतेक पाश्चात्य जगामध्ये, नवीन वर्षाची संध्याकाळ (डिसेंबर 31) फटाके, पक्ष आणि संकल्प यांचा समानार्थी शब्द आहे. न्यूयॉर्क शहरातील टाइम्स स्क्वेअर मधील प्रतिष्ठित *बॉल ड्रॉप* हा सर्वात प्रसिद्ध उत्सवांपैकी एक आहे.
– नवीन वर्षाचे संकल्प करण्याची परंपरा बॅबिलोनियन लोकांपासून उद्भवली असे मानले जाते, ज्यांनी त्यांच्या देवतांना कर्ज फेडण्याचे आणि उधार घेतलेल्या वस्तू परत करण्याचे वचन दिले होते.
पूर्व उत्सव
– पूर्व आशियामध्ये, *चीनी चंद्र नववर्ष* आणि इतर चंद्र-आधारित उत्सव सांस्कृतिक वारशात खोलवर रुजलेले पहायला मिळतात.
– 1873 मध्ये ग्रेगोरियन कॅलेंडर स्वीकारेपर्यंत जपानी लोक पारंपारिकपणे चंद्र दिनदर्शिकेनुसार नवीन वर्ष साजरे करत होते. आज, *मिसोका* (नवीन वर्षाची संध्याकाळ) कौटुंबिक जेवण आणि मंदिर भेटीसह साजरी केली जाते.
जगभरात नववर्ष साजरा करण्याच्या विविध पद्धती
स्कॉटलंड (होगमने) – रस्त्यावरील पार्ट्यांसाठी आणि “फर्स्ट-फूटिंग” च्या सरावासाठी ओळखले जाते, जिथे नवीन वर्षाचा पहिला पाहुणा शुभसंकेत करण्यासाठी प्रतीकात्मक भेटवस्तू घेऊन येतो.
स्पेन – मध्यरात्री 12 द्राक्षे खाणे—घड्याळाच्या प्रत्येक झंकारासाठी—एक अशी प्रथा आहे जी पुढील वर्षासाठी नशीब
भारत – विविध प्रदेश वेगवेगळ्या कॅलेंडरवर आधारित नवीन वर्ष साजरे करतात, जसे की आंध्र प्रदेशातील उगादी, महाराष्ट्रात गुढी पाडवा आणि पंजाबमधील बैसाखी.
आधुनिक प्रतीकवाद
आजच्या डीजिटल युगात सर्व जग आणि जगातील लोकं विविध मार्गांनी एकमेकांशी जोडले गेलेल आहे. या एकमेकांशी जोडलेल्या जगात नवीन वर्षाचा उत्सव केवळ सांस्कृतिक किंवा धार्मिक परंपरांचे प्रतिनिधित्व करत नाही. तर सामूहिक पावती आणि नूतनीकरणाची संधी म्हणूनही काम करतो.
नवीन वर्ष साजरे करण्याचा इतिहास हा पाळणाऱ्या संस्कृतींइतकाच वैविध्यपूर्ण आहे. प्राचीन मेसोपोटेमियन विधींपासून ते आधुनिक जागतिक सणांपर्यंत, हा प्रसंग नूतनीकरण, कृतज्ञता आणि आशा या सार्वत्रिक थीम प्रतिबिंबित करतो. जरी पद्धती आणि तारखा भिन्न असल्या तरी सर्वांची भावना आणि उत्सव साजार करण्याची पद्धत काही प्रमाणतत मिळत्या जुळत्या स्वरुपाची आहे.
तुम्हा सर्वांना पुन्हा एकदा नवीन वर्षांच्या हार्दिक शुभेच्छा
Discover more from मराठी चौक विशेष
Subscribe to get the latest posts sent to your email.