Forts In Goa – समुद्र आणि बीच नव्हे तर ‘हे’ किल्ले पहायला गोव्याला नक्की जा, जाणून घ्या सविस्तर…

Forts In Goa

महाराष्ट्र म्हणजे सह्याद्री, गडकिल्ले आणि इतिहास, परंतु महाराष्ट्राचा इतिहास हा फक्त महाराष्ट्रापुरता मर्यादित नाही. महाराष्ट्र आणि आजुबाजुच्या राज्यांवर सुद्धा त्याचा परिणाम तेव्हा आणि नंतरच्या काळात जाणवला. थोडक्यात काय तर, महाराष्ट्राच्या इतिहासाची पाळेमुळे देशाच्या विविध राज्यांमध्ये काही प्रमाणात का होईना, पसरली आहेत. अशाच राज्यांमध्ये गोव्याचा सुद्धा समावेश केला जातो. एकेकाळी पोर्तुगीजांच मुख्य ठाण असलेला गोवा आज पर्यटनाच्या दृष्टीने देशातील प्रमुख राज्य आहे. समुद्रकिनारे आणि स्वच्छ बीच पाहण्यासाठी मोठ्या संख्येने दरवर्षी हजारो देश-विदेशातील पर्यटक गोव्याला भेट देत असतात. परंतु तुम्हाला माहित आहे का? गोव्यामध्ये फक्त समुद्रकिनारे नाहीत, तर काही किल्ले सुद्धा आहेत. मराठ्यांच्या आणि पोर्तुगीजांच्या इतिहासाच्या पाऊलखुणा या किल्ल्यांमध्ये दडलेल्या आहेत.  त्यामुळे हा ऐतिहासिक खजिना पाहण्यासाठी या ठिकाणांना तुम्ही सुद्धा आवर्जून भेट दिली पाहिजे. या ब्लॉगमध्ये आपण गोव्यातील काही किल्ल्यांची माहिती पाहणार आहोत. त्यामुळे ब्लॉग शेवटपर्यंत वाचा आणि जास्तीत जास्त शेअर करा. 

गोव्याच्या किल्ल्यांचे महत्त्व

गोव्याचे किल्ले प्रामुख्याने लष्करी आणि सामरिक हेतूंसाठी बांधले गेले होते, जेणेकरून शत्रूच्या आक्रमणांपासून प्रदेशाचे संरक्षण होईल आणि सुरक्षित व्यापार मार्ग सुनिश्चित होतील. यापैकी बरेच किल्ले आता नयनरम्य अवशेषांमध्ये रूपांतरित झाले असले तरी, त्यांचे ऐतिहासिक आणि स्थापत्य महत्त्व अजूनही अबाधित आहे. काही किल्ल्यांची डागडुजी करण्यात आली असून वारसा स्थळांमध्ये त्यांचे रुपांतर करण्यात आले आहे. हे किल्ले पाहण्यासाठी विदेशी पर्यटक सुद्धा मोठ्या संख्येने गर्दी करत आहेत. 

१. अगुआडा किल्ला

१७ व्या शतकात पोर्तुगीजांनी बांधलेला, अगुआडा किल्ला हा गोव्यातील सर्वात सुसंरक्षित आणि प्रतिष्ठित किल्ल्यांपैकी एक आहे. आक्रमणांपासून संरक्षण करण्यासाठी हे धोरणात्मकरित्या बांधले गेले होते आणि जहाजे जाण्यासाठी एक महत्त्वाचे जलस्थान म्हणून काम करत होते. किल्ल्याचे नाव ‘अगुआडा’ हे पोर्तुगीज शब्द ‘पाणी’ या शब्दावरून आले आहे, कारण त्यात गोड्या पाण्याचा एक मोठा साठा होता. आज, पर्यटक त्याचे दीपगृह, बुरुज आणि अरबी समुद्राचे विहंगम दृश्ये पाहू शकतात.

हा किल्ला डच आणि मराठा आक्रमणांविरुद्ध एक महत्त्वाचा संरक्षण बिंदू म्हणूनही काम करत होता. आज, त्याची सुस्थितीत असलेली रचना छायाचित्रकार आणि इतिहासप्रेमींसाठी एक आवडते ठिकाण आहे.

२. चापोरा किल्ला

बॉलीवूड चित्रपटांमध्ये दिसण्यासाठी प्रसिद्ध, चापोरा किल्ला गोव्यातील सर्वात नयनरम्य दृश्यांपैकी एक आहे. मूळतः आदिल शाहांनी बांधलेला आणि नंतर पोर्तुगीजांनी पुनर्बांधणी केलेला, हा किल्ला चापोरा नदीच्या कडेला असलेल्या टेकडीवर उभा आहे. जरी या किल्ल्याचा बराचसा भाग भग्नावशेषात पडला असला तरी, त्याच्या सोयीस्कर ठिकाणी सूर्यास्ताचे आश्चर्यकारक दृश्ये दिसतात, ज्यामुळे तो एक लोकप्रिय पर्यटन आकर्षण बनतो.

जीर्ण अवस्थेत असूनही, चापोरा किल्ल्याचे आकर्षण त्याच्या निसर्गरम्य स्थान आणि व्हेगाटर बीचच्या विहंगम दृश्यांमध्ये आहे. किल्ल्याचा इतिहास १६ व्या शतकाचा आहे जेव्हा तो किनारपट्टीचे रक्षण करण्यासाठी लष्करी तळ म्हणून वापरला जात होता.

३. रीस मागोस किल्ला

मांडोवी नदीच्या उत्तरेकडील तीरावर स्थित, रीस मागोस किल्ला हा गोव्यातील सर्वात जुन्या किल्ल्यांपैकी एक आहे. तो १५५१ मध्ये बांधला गेला आणि शत्रूच्या हल्ल्यांपासून गोव्याचे रक्षण करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. गेल्या काही वर्षांत, तो एक किल्ला, तुरुंग आणि नंतर सांस्कृतिक केंद्र म्हणून काम करत होता. पुनर्संचयित आणि जनतेसाठी खुला असलेला, हा किल्ला कलाकृती आणि ऐतिहासिक कथांचे प्रदर्शन करून गोव्याच्या वसाहती भूतकाळाची माहिती देतो.

हा किल्ला गोव्यातील सर्वोत्तम संरक्षित संरचनांपैकी एक आहे आणि त्याचे सांस्कृतिक वारसा केंद्रात रूपांतर करण्यात आले आहे. येथे पर्यटकांना इतिहास, कला आणि मांडवी नदीचे नयनरम्य दृश्ये पाहता येतात.

४. काबो दे रामा किल्ला

भगवान रामाच्या नावावर असलेला काबो दे रामा किल्ला हा दक्षिण गोव्यात स्थित एक प्राचीन किल्ला आहे. हिंदू शासक आणि पोर्तुगीजांमध्ये या किल्ल्याचे अनेक वेळा हस्तांतरण झाले आहे. जरी आता बहुतेक वेळा भग्नावशेषात असले तरी, त्याच्या शांत परिसरामुळे आणि किनारपट्टीच्या चित्तथरारक दृश्यांमुळे ते एक लोकप्रिय ठिकाण आहे. किल्ल्यावर सेंट अँथनीला समर्पित एक लहान चॅपल देखील आहे.

काबो दे रामा किल्ला हा गोव्यातील सर्वात ऐतिहासिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण किल्ल्यांपैकी एक आहे, जो हिंदू पौराणिक कथांशी जोडला गेला आहे. आख्यायिकेनुसार, भगवान राम त्यांच्या वनवासात येथे राहिले होते. वेगवेगळ्या शासकांच्या काळात या किल्ल्यात अनेक बदल झाले आहेत, परंतु त्याचे आकर्षण आणि ऐतिहासिक महत्त्व कायम आहे.

५. कोर्जुएम किल्ला

तुलनेने लहान किल्ला, कोर्जुएम किल्ला गोव्यातील काही अंतर्देशीय किल्ल्यांपैकी एक असल्याने अद्वितीय आहे. १८ व्या शतकात पोर्तुगीजांनी बांधलेला, तो मराठा आक्रमणांपासून गोव्याचे रक्षण करण्यासाठी वापरला जात होता. हा किल्ला हिरवळीने वेढलेला आहे आणि इतिहास प्रेमी आणि निसर्गप्रेमींसाठी एक शांत निवासस्थान प्रदान करतो.

कॉर्जुएम किल्ला त्याच्या अद्वितीय वास्तुकलेसाठी, मजबूत भिंती आणि सामरिक स्थानासाठी ओळखला जातो. तो गोव्याच्या भूतकाळातील लष्करी रणनीतींची झलक देतो आणि वसाहतवादी इतिहासात रस असलेल्यांसाठी एक्सप्लोर करण्यासाठी एक उत्तम ठिकाण आहे.

६. तेरेखोल किल्ला

गोव्याच्या उत्तरेकडील टोकावर असलेला तेरेखोल किल्ला मूळतः सावंतवाडीच्या महाराजांनी बांधला होता आणि नंतर पोर्तुगीजांनी ताब्यात घेतला. गोव्याच्या इतिहासात त्याने महत्त्वाची भूमिका बजावली आणि आता येथे एक हेरिटेज हॉटेल आहे. सेंट अँथनीला समर्पित किल्ल्याचे चर्च त्याच्या आकर्षणात भर घालते, ज्यामुळे ते पर्यटकांसाठी एक मनोरंजक ठिकाण बनते.

किल्ल्याचे स्थान तेरेखोल नदी आणि अरबी समुद्राचे विहंगम दृश्ये देते. हा एक लपलेला रत्न आहे जो इतिहास आणि निसर्गरम्य सौंदर्य शोधणाऱ्या पर्यटकांना शांतता प्रदान करतो.

गोव्यातील काही दुर्लक्षित किल्ले, वरील किल्ले सुप्रसिद्ध असले तरी, गोव्यातील अनेक किल्ले दुर्लक्षित आहे. परंतु तितकेच आकर्षक आहेत.

७. राचोल किल्ला

राचोल किल्ला, जरी बहुतेक उध्वस्त अवस्थेत असला तरी, त्याचे ऐतिहासिक महत्त्व प्रचंड आहे. सुरुवातीला तो बहमनी शासकांनी बांधला होता आणि नंतर पोर्तुगीजांनी तो ताब्यात घेतला.त्याच्या शर्यतीच्या काळात लष्करी संरक्षण आणि व्यापार नियमनात या किल्ल्याने महत्त्वाची भूमिका बजावली.

८. सिनकेरिम किल्ला

अगुआडा किल्ल्याजवळ स्थित, सिनकेरिम किल्ला पोर्तुगीजांसाठी एक महत्त्वाचा चौकी म्हणून काम करत होता. आक्रमणकर्त्यांविरुद्ध त्याने उत्कृष्ट संरक्षण प्रदान केले आणि जहाजे जाण्यासाठी एक संदर्भ बिंदू म्हणून देखील काम केले.

९. अंजेदिवा किल्ला

अंजेदिवा बेटावर स्थित, हा किल्ला पोर्तुगीजांसाठी एक महत्त्वाचा नौदल तळ होता. हा गोव्यातील सर्वात ऐतिहासिकदृष्ट्या महत्त्वाचा परंतु कमी भेट दिलेल्या किल्ल्यांपैकी एक आहे.

गोव्याच्या किल्ल्यांचे स्थापत्य चमत्कार

गोव्यातील किल्ले भारतीय आणि पोर्तुगीज स्थापत्य शैलीचे मिश्रण दर्शवितात. यापैकी अनेक वास्तू लॅटराइट दगड वापरून बांधल्या गेल्या होत्या, जो या प्रदेशातील मूळ आहे आणि त्याच्या टिकाऊपणासाठी ओळखला जातो. या किल्ल्यांचे बुरुज, टेहळणी बुरुज आणि मोठे प्रवेशद्वार जटिल कारागिरी आणि लष्करी कल्पकता दर्शवितात. काही किल्ल्यांमध्ये भूमिगत मार्ग आणि गुप्त सुटकेचे मार्ग देखील आहेत, जे त्यांच्या गूढतेत भर घालतात.

किल्ल्यांना भेट देण्यासाठी पुढील गोष्टी काळजीपूर्वक वाचा. 

• भेट देण्याचा सर्वोत्तम वेळ – गोव्यातील किल्ल्यांचा शोध घेण्यासाठी ऑक्टोबर ते मार्च दरम्यान हवामान आल्हाददायक असते.
• प्रवेश शुल्क – काही किल्ल्यांना मोफत प्रवेश आहे, तर काही देखभालीसाठी नाममात्र शुल्क आकारू शकतात.
• काय घेऊन जावे – या किल्ल्यांना भेट देताना आरामदायी पादत्राणे, पाण्याच्या बाटल्या आणि सूर्यापासून संरक्षण आवश्यक आहे.
• स्थानिक मार्गदर्शक – स्थानिक मार्गदर्शक नियुक्त केल्याने ऐतिहासिक अंतर्दृष्टी आणि किल्ल्यांविषयी कमी ज्ञात तथ्ये प्रदान करून अनुभव वाढवता येतो.

गोव्याचे किल्ले केवळ या प्रदेशाच्या समृद्ध भूतकाळाची झलक देत नाहीत तर मंत्रमुग्ध करणारे दृश्ये आणि सांस्कृतिक अनुभव देखील देतात. तुम्ही इतिहासप्रेमी असाल, वास्तुकलाप्रेमी असाल किंवा निसर्गरम्य सौंदर्याचा शोध घेणारे प्रवासी असाल, गोव्याचे किल्ले काळाच्या ओघात एक संस्मरणीय प्रवासाचे आश्वासन देतात.