पोहे (Benefits of Poha ) भारतातील बऱ्याच जणांच्या आहारातील एक समृद्ध पदार्थ. प्रामुख्याने महाराष्ट्र आणि उत्तरेकडील राज्यांमध्ये सकाळच्या नाष्ट्यामध्ये पोह्यांना मानाच स्थान आहे. तसेच आशियातील इतर अनेक देशांमध्ये सुद्धा पोहे आवडीने खाल्ले जातात. पोह्यांच्या पौष्टीक गुणधर्मांमुळे त्याचा शरीराला चांगला फायदा होतो, हे अभ्यासातून सिद्ध झाले आहे. धावपळीच्या जीवनात बरेचजण जीभेचे चोचले पुरवण्यासाठी मेदू वडा, डोसा आणि वडा पाव सारख्या तेलकट आणि आरोग्यासाठी घातक असमाऱ्या पदार्थांचा नाष्ट्यामध्ये समावेश करतात. परंतु यामुळे शरीरावर घातक परिणाम होण्याची शक्यता वाढते. त्यामुळेच या पदार्थांना रामराम ठोकून तुम्ही पोह्यांचा आपल्या आहारात समावेश केला पाहिजे. या लेखामध्ये आपण पोह्यांच्या गुणधर्मांबद्दल आणि शरीरासाठी त्यांचा होणारा फायदा याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत. त्यामुळे हा लेख शेवटपर्यंत नक्की वाचा आणि फास्ट फुडवर ताव मारणाऱ्या तुमच्या मित्राला आवर्जून शेअर करा.
पोह्याचे थक्क करणारे पौष्टिक गुणधर्म
- कॅलरीज: १३०-१५० किलोकॅलरी
- कार्बोहायड्रेट्स: २८-३० ग्रॅम
- प्रथिने: २.५-३ ग्रॅम
- चरबी: ०.५-१ ग्रॅम
- फायबर: १-२ ग्रॅम
- लोह: ८-१० मिलीग्राम
- कॅल्शियम: १०-१५ मिलीग्राम
- मॅग्नेशियम: ५-१० मिलीग्राम
- पोटॅशियम: ५०-६० मिलीग्राम
- व्हिटॅमिन बी१ (थायामिन): ०.०२-०.०४ मिलीग्राम
पोहे हे आवश्यक कार्बोहायड्रेट्स, प्रथिने, लोह आणि फायबरचा चांगला स्रोत आहे, ज्यामुळे ते जेवणात आणि नाष्यात एक चांगला पर्याय बनते.
१. उर्जेसाठी कार्बोहायड्रेट्सचा समृद्ध स्रोत
पोहे हे जटिल कार्बोहायड्रेट्सचा एक उत्कृष्ट स्रोत आहे जे उर्जेचा स्थिर पुरवठा करते. रिफाइंड धान्यांप्रमाणे, पोह्यातील कार्बोहायड्रेट्स हळूहळू विघटित होतात, ज्यामुळे रक्तातील साखरेच्या पातळीत अचानक वाढ होण्यास प्रतिबंध होतो. यामुळे दिवसभर सतत उर्जेची आवश्यकता असलेल्या व्यक्तींसाठी ते एक आदर्श अन्न पर्याय बनते.
२. वजन कमी करण्यासाठी उत्तम
पोह्यात कॅलरीज आणि चरबी कमी असतात तर फायबरचे प्रमाण जास्त असते. फायबरचे प्रमाण पचनास मदत करते आणि तुम्हाला जास्त काळ पोट भरलेले ठेवते, ज्यामुळे फास्ट फुड खाण्याची इच्छा होत नाही. भाज्या आणि कमीत कमी तेलाने बनवलेले पोहे वजन कमी करण्यासाठी फायदेशीर ठरतात. त्यामुळे पोह्यांचा आहारात उपयोग एक उत्तम पर्याय आहे.
३. पोहे पचणास सोप्पे ठरतात
पोह्यांचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे त्याची हलकी पोत, ज्यामुळे त्याचा पचनसंस्थेवर तान येत नाही. जड नाश्त्याच्या विपरीत, पोह्यामुळे पोट फुगणे किंवा अस्वस्थता येत नाही, ज्यामुळे संवेदनशील पोट किंवा पचन समस्या असलेल्या लोकांसाठी ते एक उत्तम पर्याय बनते.
४. लोहाने समृद्ध: अशक्तपणा प्रतिबंधित करते
पोह्यात लोहाची भर असते, जी निरोगी रक्त पातळी राखण्यासाठी आवश्यक असते. नियमित सेवनाने लोहाच्या कमतरतेमुळे अशक्तपणा टाळता येतो, विशेषतः गर्भवती महिला आणि लहान मुलांमध्ये. पोह्यामध्ये लिंबाचा रस पिळून घेतल्याने व्हिटॅमिन सी मुळे लोहाचे शोषण वाढते.
५. निरोगी आतडे तयार होण्यास मदत होते
पोह्यात प्रोबायोटिक्स असतात, कारण ते तांदूळ सपाट करण्यापूर्वी अंशतः आंबवून बनवले जाते. या आंबवण्याच्या प्रक्रियेत फायदेशीर बॅक्टेरिया येतात जे आतड्यांचे आरोग्य वाढवतात आणि पचनक्रिया सुधाण्यास मदत करतात. निरोगी आतडे चांगल्या रोगप्रतिकारक शक्ती, मूड नियमन आणि एकूणच कल्याणाशी जोडलेले असतात.
६. रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करते
पोह्याचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) कमी असतो, म्हणजेच ते रक्तप्रवाहात साखर हळूहळू सोडते आणि अचानक साखरेचे प्रमाण वाढण्यापासून रोखते. यामुळे मधुमेही किंवा रक्तातील साखरेची पातळी प्रभावीपणे व्यवस्थापित करू इच्छिणाऱ्या व्यक्तींसाठी हा एक उत्तम नाश्ता पर्याय बनतो.
७. हृदयाचे आरोग्य वाढवते
पोह्यात कोलेस्टेरॉल आणि अतिरिक्त चरबी कमी असल्याने, ते हृदयरोगाचा धोका कमी करून हृदयरोगांना मदत करते. काजू, बिया आणि भाज्या यांसारख्या हृदय-अनुकूल घटकांसह शिजवल्यास, पोह्यांच्या आरोग्य फायद्यांमध्ये आणखी वाढ होते.
८. ग्लूटेन-मुक्त पर्याय
ग्लूटेन असहिष्णुता किंवा सेलिआक रोग असलेल्या व्यक्तींसाठी, पोहे गहू-आधारित नाश्त्यासाठी एक उत्कृष्ट ग्लूटेन-मुक्त पर्याय म्हणून काम करतो. ग्लूटेनशी संबंधित ऍलर्जी किंवा संवेदनशीलता निर्माण न करता ते पोह्यांची पचनक्रिया सहज होते.
९. चमचमीत पोहे
पोहे इतके लोकप्रिय होण्याचे एक कारण म्हणजे त्याची बहुमुखी प्रतिभा. तुम्ही त्याची चव आणि पौष्टिक मूल्य वाढविण्यासाठी शेंगदाणे, कढीपत्ता, हळद, मोहरी, हिरव्या मिरच्या आणि धणे यासारख्या घटकांसह ते चमचमीत करुन त्याचा अस्वाद घेऊ शकता.
चहा, ग्रीन टी आणि नियमीत कॉफी पिणाऱ्यांची संख्या जगभरात मोठ्या संख्येने आहे. ताजेतवाने होण्यासाठी विद्यार्थी, कामगार आणि सर्वच चहा किंवा कॉफीचा पर्याच हमखास निवडतात. परंतु या सर्व गोष्टींना पर्याय म्हणून काही तरी हटके ट्राय करण्याचा तुम्ही विचार करत आहात का. तर मशरून कॉफी हा पारंपरिक कॉफीया एक उत्तम पर्याय आहे. गेल्य काही वर्षांमध्ये मशरूम कॉफीची लोकप्रियता चांगलीच वाढली आहे. – वाचा सविस्तर – Benefits of Mushroom Coffee – मशरूम कॉफीचे भन्नाट फायदे, आत्ताच जाणून घ्या…
१०. निरोगी त्वचा आणि केसांना प्रोत्साहन देते
पोहे आवश्यक जीवनसत्त्वे आणि खनिजांनी समृद्ध आहेत. जसे की लोह आणि बी जीवनसत्त्वांच प्रमाण पोह्यांमध्ये जास्त असते. ज्यामुळे निरोगी त्वचा आणि केस मजबूत होण्यास मदत मिळते. लोहयुक्त पदार्थांचे सेवन केल्याने केसांच्या कूपांना ऑक्सिजनचा चांगला पुरवठा होतो, केस गळणे थांबते आणि केसांची वाढ होण्यास मदत मिळते.
११. अँटिऑक्सिडंट्समध्ये समृद्ध
पोह्यांमध्ये अँटीऑक्सिडंट्स असतात जे शरीरातील मुक्त रॅडिकल्सशी लढण्यास मदत करतात, ऑक्सिडेटिव्ह ताण कमी करतात आणि कर्करोग आणि जळजळ-संबंधित स्थितींसारख्या दीर्घकालीन आजारांचा धोका त्यामुळे कमी होतो.
१२. लहान मुलांसाठी आणि वृद्ध व्यक्तींसाठी पोहे एक उत्तम पर्याय आहेत
पोहे मऊ, चघळण्यास सोपे आणि पचण्यास सोपे असल्याने, ते बाळासाठी आणि वृद्ध व्यक्तींसाठी एक उत्तम पर्याय आहेत.
१३. मानसिक आरोग्यास पाठबळ
पोह्यांमध्ये बी जीवनसत्त्वांची उपस्थिती मेंदूच्या आरोग्यास आणि मानसिक आरोग्यास हातभार लावते. बी जीवनसत्त्वे मज्जातंतूंच्या कार्यासाठी आणि संज्ञानात्मक विकासासाठी महत्त्वपूर्ण आहेत, लक्ष केंद्रित करण्यास आणि तणाव पातळी कमी करण्यास त्यामुळे मदत होते.
१४. खिशाला परवडणारे
पोहे हा एक किफायतशीर अन्नाचा पर्याय आहे, तसेच सर्वजण श्रीमंत असो अथवा गरीब पोह्यांचा अस्वाद घेऊ शकतात. स्थानिक किराणा दुकाने आणि बाजारपेठांमध्ये पोहे मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहे, ज्यामुळे लोकांनाही पोहे खाणे परवडते आणि त्याचा शरीराला सुद्धा चांगला फायदा होतो.
पोह्यांपासून शरीराला चांगली पोषणतत्वे मिळवण्यासाठी काय करायचं?
पोह्यांचा आपल्या शरीराला मिळणाला फायदा वाढवण्यासाठी पुढील प्रकारे तुम्ही पोहे बनवू शकता.
- भाज्या घाला – गाजर, वाटाणे, बीन्स आणि भोपळी मिरच्यांमुळे फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजांचा शरीराला लाभ मिळतो
- कमी तेलाचा वापर करा – पोहे शिजवण्यासाठी कमीत कमी तेल किंवा तूप निवडा.
- प्रथिन स्रोतांचा समावेश करा – प्रथिनांचे प्रमाण वाढवण्यासाठी भाजलेले शेंगदाणे, हरभरा यांचा समावेश तुम्ही पोह्यांमध्ये करू शकता.
- चवीसाठी – अतिरिक्त आरोग्य फायद्यांसाठी हळद, कढीपत्ता, मोहरी आणि काळी मिरी यांचा समावेश.
- लिंबाचा रस – लोह शोषण वाढवते आणि मुड ताजातवाना करण्यास मदत करते.
पोहे हे केवळ एक स्वादिष्ट नाश्ता नाही तर पौष्टिकतेचे एक पॉवरहाऊस देखील आहे. त्याचे आरोग्य फायदे वजन व्यवस्थापन आणि हृदयाच्या आरोग्यापासून ते चांगले पचन आणि ऊर्जा पुरवठापर्यंत आहेत. सहज पचण्याजोगे, ग्लूटेन-मुक्त आणि आवश्यक पोषक तत्वांनी समृद्ध असल्याने, ते सर्व वयोगटातील लोकांसाठी एक चांगला आणि दर्जेदार पर्याय आहे.
चहा पिणाऱ्यांची संख्या जगाच्या तुलनेत भारतात जास्त आहे. भारतातील नागरिकांना चहा पिण्यासाठी फक्त निमित्ताची गरज असते. नातेवाईकांना भेटायला जाणं असो, मित्रांसोबत कट्ट्यावर फेरफटका असो अथवा राजकारण्यांची चर्चा असो, या सर्वांमध्ये एक दुवा समान आहे, तो म्हणजे चहा. चहा शिवाय भेट पूर्ण होतच नाही. रिपोर्टनुसार भारतीय मनुष्य एका दिवसात किमान दोन वेळा नियमित चहा पितो. परंतु या सर्वांमध्ये चहा सोबत बिस्कीट, खारी, टोस्ट, पाव अशा अनेक गोष्टी या हमखास खालल्या जातात. त्याच बरोबर चहा आणि चपाती हे सर्वांच्या आवडीचं काँबीनेशन होय. तुम्ही सुद्धा चहा चपाती खात असाल किंवा एकदा तरी खाल्ली असेल. परंतु चहा सोबत नियमित चपाती खाल्ल्याने – वाचा सविस्तर – Eating Chapati With Tea – तुम्हालाही चहासोबत चपाती खायला आवडते? वेळीच सावध व्हा, आरोग्य धोक्यात येऊ शकतं