धावपळ, अवेळी जेवण, हवामात झालेला बदल, सतत जंंक फुड खाणे आणि मानवाच्या शरीराची कमी झालेली हालचाल. या सर्व गोष्टींमुळे अगदी कमी वयात ह्रदयविकाराचा (Heart Attack Symptoms In Marathi) झटका येण्याचे प्रमाण गेल्या काही वर्षांमध्ये वाढलं आहे. लहान मुलं, तरुण आणि वयस्कर सध्या सर्वच ह्रदयविकाराच्या झोनमध्ये आहेत. कधी कोणाला ह्रदयविकाराचा झटका येईल, हे कोणीही सांगू शकत नाही. त्याचबरोबर जागतिक स्तरावर सुद्धा ह्रदयरोग हे मृत्यूचे प्रमुख कारण असल्याचे समोर आले आहे. ह्रदयविकाराचा झटका येण्यापूर्वी आपलं शरीर आपल्याला काही संकेत देतं, त्यामुळे वेळीच उपचार करुन पुढील धोका टाळता येतो. परंतु बऱ्याच लोकांना हे संकेत कोणते? हेच माहित नाही. याचीच माहिती आपण या ब्लॉगमध्ये घेणार आहोत.
या ब्लॉगमध्ये, आपण हृदयविकाराच्या सर्वात सामान्य सुरुवातीच्या लक्षणांचा शोध घेऊ, ते का होतात, ते पुरुष आणि महिलांमध्ये कसे बदलतात आणि जर तुम्हाला ते बदल दिसले तर तुम्ही काय करू शकता?
हृदयविकाराचा झटका म्हणजे काय?
हृदयविकाराचा झटका (ज्याला मायोकार्डियल इन्फार्क्शन देखील म्हणतात) तेव्हा होतो जेव्हा हृदयाच्या काही भागात रक्त प्रवाह अवरोधित होतो, बहुतेकदा चरबी, कोलेस्टेरॉल आणि इतर पदार्थांच्या संचयनामुळे, जे कोरोनरी धमन्यांमध्ये प्लेक तयार करतात. जेव्हा ही प्लेक फुटते तेव्हा त्यातून रक्ताची गुठळी तयार होऊ शकते जी रक्तप्रवाह रोखते. पुरेशा ऑक्सिजनशिवाय, हृदयाच्या स्नायू मरण्यास सुरुवात होते. ही एक वैद्यकीय आणीबाणी आहे, परंतु लक्षणे बहुतेकदा प्रत्यक्ष घटनेच्या काही तास, दिवस किंवा अगदी आठवडे आधी सुरू होतात.
सर्वात सामान्य सुरुवातीची लक्षणे
१. छातीत अस्वस्थता किंवा वेदना
हे सर्वसामान्य लक्षण आहे
- ते कसे वाटते – छातीच्या मध्यभागी किंवा डाव्या बाजूला दाब, पोट भरणे, दाबणे किंवा वेदना जाणवणे.
- कालावधी – ते काही मिनिटांपेक्षा जास्त काळ टिकू शकते किंवा येते आणि जाते.
महत्वाची टीप – हे नेहमीच वेदना देणारे नसते. बरेच जण ते वेदनादायक नसून “अस्वस्थ” म्हणून वर्णन करतात.
२. श्वास लागणे
तुम्हाला असे वाटू शकते की तुम्ही सौम्य शारीरिक हालचाली करून किंवा विश्रांती घेत असतानाही तुमचा श्वास घेऊ शकत नाही.
- असे का होते – तुमचे हृदय प्रभावीपणे पंप करत नाही, त्यामुळे तुमच्या फुफ्फुसांना पुरेसे ऑक्सिजनयुक्त रक्त मिळत नाही.
- सोबतची लक्षणे – अनेकदा छातीत अस्वस्थतेसह उद्भवते, परंतु नेहमीच नाही.
३. थकवा आणि अशक्तपणा
विशेषतः महिलांमध्ये असामान्य थकवा येणे हे सुरुवातीचे लक्षण असू शकते.
- ते कसे वाटते – चालणे किंवा पायऱ्या चढणे यासारख्या साध्या कामांमुळेही थकवा जाणवतो.
- काळजी कधी करावी – जर थकवा नवीन असेल, सतत येत असेल आणि त्याचे कोणतेही स्पष्ट कारण नसेल.
४. शरीराच्या इतर भागात वेदना
वेदना येथे जाणवू शकतात:
- हात (विशेषतः डाव्या बाजूला)
- मान
- जबडा
- पाठ
- पोट
ही वेदना येऊ शकते आणि जाऊ शकते किंवा सतत राहू शकते. महिलांना जबडा किंवा पाठीत वेदना होण्याची शक्यता जास्त असते.
५. मळमळ, अपचन किंवा छातीत जळजळ
तुम्हाला पोट खराब झाल्यासारखे वाटू शकते.
ते दिशाभूल करणारे का आहे: ही लक्षणे अनेकदा अन्न विषबाधा किंवा आम्ल ओहोटी म्हणून नाकारली जातात.
लक्ष द्या जर: मळमळ छातीत दुखणे किंवा श्वास लागणे यासारख्या इतर लक्षणांसह येते.
६. थंड घाम
कारणाशिवाय थंड घामाने बाहेर पडणे हे एक सामान्य सुरुवातीचे लक्षण आहे.
असे का होते: तुमची मज्जासंस्था तणाव प्रतिसाद सक्रिय करून रक्त प्रवाहाच्या कमतरतेवर प्रतिक्रिया देते.
७. चक्कर येणे किंवा हलके डोके दुखणे
मेंदूत रक्ताच्या कमतरतेमुळे तुम्हाला अशक्तपणा किंवा चक्कर येऊ शकते.
विशेषतः जर: छातीत अस्वस्थता किंवा मळमळ जाणवत असेल तर.
८. अनियमित हृदयाचे ठोके किंवा धडधडणे
तुमचे हृदय धडधडत आहे किंवा खूप वेगाने धडधडत आहे असे वाटणे?
- हे चिंताजनक का आहे: एरिथमिया हा हृदयविकाराचा झटका येण्याची पूर्वसूचना असू शकते.
- विशेषतः जर: या यादीतील इतर लक्षणांसह ते येते.
- महिलांमध्ये लक्षणे: अनेकदा वेगळी आणि सूक्ष्म
महिलांना पुढील गोष्टींचा अनुभव येण्याची शक्यता जास्त असते:
- अत्यंत थकवा
- मळमळ
- जबडा, मान किंवा पाठदुखी
- चिंतेसारखी लक्षणे
- छातीत दुखण्याशिवाय श्वास घेण्यास त्रास होणे
हे का महत्त्वाचे आहे: अनेक महिलांना छातीत वेदना होत नाहीत आणि त्या लक्षणांकडे दुर्लक्ष करू शकतात, ज्यामुळे उपचारांना विलंब होतो.
सायलेंट हार्ट अटॅक
सर्व हृदयविकाराच्या झटक्यात लक्षात येण्याजोग्या लक्षणांसह येत नाहीत.
सायलेंट हार्ट अटॅक म्हणजे काय?
हा हृदयविकाराचा झटका आहे जो स्पष्ट लक्षणांशिवाय येतो किंवा लक्षणे इतकी सौम्य असतात की व्यक्तीला ते होत आहे हे कळत नाही.
- मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये आणि वृद्ध प्रौढांमध्ये अधिक सामान्य
- नंतर EKG किंवा हृदयाच्या इमेजिंगद्वारे शोधले जाऊ शकते
सूचनांमध्ये पुढील गोष्टी समाविष्ट असू शकतात
- गॅस समजून छातीत हलका त्रास
- श्वास घेण्यास त्रास होणे जो कमी होतो
- असामान्य थकवा
हृदयविकाराच्या किती दिवस आधी लक्षणे दिसतात?
- काही लक्षणे हृदयविकाराच्या काही आठवडे किंवा दिवस आधी दिसू शकतात.
- बऱ्याच प्रकरणांमध्ये, प्रत्यक्ष झटक्यापूर्वी २४ तास ते एक आठवडा आधी चेतावणी चिन्हे दिसतात.
- सर्वात सामान्य म्हणजे वारंवार छातीत दुखणे किंवा अस्वस्थता जी विश्रांतीनंतर निघून जाते आणि क्रियाकलापांसह परत येते.
Skin Care Tips For Rainy Season – अशी घ्या पावसाळ्यात त्वचेची काळजी, वाचा स्टेप बाय स्टेप
जर तुम्हाला ही लक्षणे दिसली तर काय करावे
त्यांच्याकडे दुर्लक्ष करू नका – जर तुम्हाला यापैकी एक किंवा अधिक चिन्हे, विशेषतः छातीत दुखणे आणि श्वास घेण्यास त्रास होत असेल तर त्वरित वैद्यकीय मदत घ्या.
आपत्कालीन सेवांना कॉल करा – स्वतः गाडी चालवण्याचा प्रयत्न करू नका. वेळ हा एक उत्तम पर्याय आहे – तुम्ही जितक्या लवकर रुग्णालयात पोहोचाल तितके तुमचे धोका जास्त असेल.
अ‍ॅस्पिरिन गोळी (जर शिफारस केली असेल तर)
अ‍ॅस्पिरिन रक्त पातळ करण्यास आणि हृदयाला होणारे नुकसान कमी करण्यास मदत करू शकते. जर तुमच्या डॉक्टरांनी सल्ला दिला असेल किंवा आपत्कालीन सेवा देणाऱ्यांनी शिफारस केली असेल तरच हे घ्या.
शांत राहा आणि बसा – शांत राहण्याचा प्रयत्न करा. मदतीची वाट पाहत असताना स्वतःला जास्त ताण देणे टाळा.
जास्त धोका कोणाला आहे?
तुमचे जोखीम घटक समजून घेतल्याने लवकर ओळखण्यास आणि प्रतिबंध करण्यास मदत होते.
प्रमुख जोखीम घटकांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- उच्च रक्तदाब
- उच्च कोलेस्ट्रॉल
- मधुमेह
- धूम्रपान
- लठ्ठपणा
- हृदयरोगाचा कौटुंबिक इतिहास
- बसून राहण्याची जीवनशैली
- ताणतणाव
हृदयविकार रोखणे
केवळ लक्षणे ओळखणे पुरेसे नाही – प्रतिबंध करणे महत्त्वाचे आहे.
१. हृदयासाठी निरोगी आहार घ्या
फळे, भाज्या, संपूर्ण धान्य आणि लीन प्रोटीनवर लक्ष केंद्रित करा.
संतृप्त चरबी, ट्रान्स फॅट्स आणि प्रक्रिया केलेले साखर टाळा.
२. नियमित व्यायाम करा
आठवड्यातील बहुतेक दिवस किमान ३० मिनिटे मध्यम क्रियाकलाप करण्याचे लक्ष्य ठेवा.
३. ताण व्यवस्थापित करा
दीर्घकालीन ताण रक्तदाब वाढवू शकतो आणि धमन्यांचे नुकसान करू शकतो.
माइंडफुलनेस, योग किंवा नियमित विश्रांतीचा सराव करा.
४. धूम्रपान सोडा
धूम्रपान केल्याने हृदयविकाराचा धोका दुप्पट होतो.
५. रक्तदाब आणि कोलेस्टेरॉलचे निरीक्षण करा
नियमित आरोग्य तपासणीमुळे समस्या लवकर ओळखता येतात.
६. पुरेशी झोप घ्या
कमी झोप हा हृदयविकाराच्या वाढीव जोखमीशी जोडलेला आहे.
हृदयविकाराचे झटके अनेकदा सुरुवातीच्या धोक्याच्या लक्षणांसह येतात, परंतु बरेच लोक ते ओळखत नाहीत किंवा त्याकडे दुर्लक्ष करण्याचा पर्याय निवडतात.
काय शोधायचे हे जाणून घेणे – आणि ते गांभीर्याने घेणे – तुमचे किंवा तुमच्या प्रिय व्यक्तीचे जीवन वाचवू शकते.
मुख्य गोष्ट म्हणजे जागरूकता आणि कृती. जर काहीतरी बरोबर वाटत नसेल, तर वाट पाहू नका. मदतीसाठी कॉल करा, वैद्यकीय मदत घ्या आणि दररोज हृदयाच्या आरोग्याला प्राधान्य द्या. आयुष्य सुंदर आहे त्याला अजून सुंदर बनवा…