Benefits of Eating Amla
उन्हाळा सुरू झाला की आरोग्याची काळजी आणि शरीराला हायड्रेटेट ठेवण्यासाठी विविध पेयांचा किंवा फळांजा आहारात समावेश केला जातो. हल्ली शहरांसह ग्रामीण भागांमध्ये उन्हाळ्यात पेप्सी, स्प्राईट, रेड बुल इ. पेय मोठ्या प्रमाणात पेली जातात. परंतु याचा आपल्या शरीराला काही फायदा होतो का? तर नाही. तात्पुरता थंडावा देणाऱ्या या पेयांच सेवन शरीरासाठी घातक आहे. त्यामुळे उन्हाळ्यात पाणी आणि फळं याच गोष्टींना तुम्ही प्रथम प्राधान्य दिलं पाहिजे. मागच्या एका लेखात आपण कच्चा कांदा खाण्याचे फायदे जाणून घेतले. या लेखामध्ये आपण आवळा खाण्याचे फायदे जाणून घेणार आहोत.
आवळ्याला इंडियन गुसबेरी (एम्ब्लिका ऑफिशिनालिस) म्हणूनही ओळखले जाते. आवळ्याची विशेष बाब म्हणजे आवळा हा पोषक तत्वांचे एक शक्तिशाली घर आहे. शतकानुशतके आवळ्याचा आयुर्वेदिक औषधांमध्ये वापर केला जात आहे. आजही विविध औषधांमध्ये आवळ्याचा समावेश केला जातो. परंतु औषधं आजारी पडल्यावर खाल्ली जातात. त्यामुळेच जर आजारी पडण्याच्या अगोदरच दररोज एक आवळा तुम्ही खाल्ला तर औषधांकडे जाण्याची गरजच पडणार नाही. दररोज आवळा खाल्ल्याने एकूण आरोग्यात लक्षणीय सुधारणा होते. कारण त्यात जीवनसत्त्वे, खनिजे आणि अँटिऑक्सिडंट्सचे समृद्ध प्रमाण आहे. याचीच आपण या लेखात सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.
१. व्हिटॅमिन “C”चा समृद्ध स्रोत
आवळा हा व्हिटॅमिन सीच्या सर्वात श्रीमंत नैसर्गिक स्रोतांपैकी एक आहे, ज्यामध्ये संत्र्यापेक्षा जवळजवळ २० पट जास्त व्हिटॅमिन सी असते. सी जीवनसत्वामुळे शरीराला काय फायदा होतो.
- रोगप्रतिकारक शक्ती वाढण्यास मदत मिळते
- निरोगी त्वचा आणि सांध्यांसाठी कोलेजन उत्पादन वाढवणे
- लोह शोषण्यास मदत करणे, ज्यामुळे अशक्तपणा टाळण्यास मदत मिळते
- ऑक्सिडेटिव्ह ताणाशी लढण्यासाठी एक शक्तिशाली अँटिऑक्सिडंट म्हणून काम करते
२. रोगप्रतिकारशक्ती वाढवते
आवळ्यात पॉलीफेनॉल आणि अल्कलॉइड्ससह व्हिटॅमिन सीचे उच्च प्रमाण रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करण्यास मदत करते. त्यामुळेच रोज एक आवळा खाल्ल्यास तुम्हाला फायदा होईल.
- सर्दी आणि फ्लूची वारंवारता आणि तीव्रता कमी करते
- संक्रमणांशी लढणाऱ्या पांढऱ्या रक्त पेशींचे उत्पादन वाढते
- जळजळ कमी करून स्वयंप्रतिकार रोगांचे व्यवस्थापन करण्यास मदत मिळते
३. पचन आणि आतड्यांचे आरोग्य सुधारते
आवळा त्याच्या पचनाच्या फायद्यांसाठी ओळखला जातो. त्यात आहारातील फायबर असते, जे पचनास मदत करते.
- नियमित आतड्यांची हालचाल वाढवते आणि बद्धकोष्ठता रोखते
- पचनक्रिया सुधारण्यासाठी जठरासंबंधी रस स्राव उत्तेजित करते
- पचनमार्गातून विषारी पदार्थ बाहेर काढून नैसर्गिक डिटॉक्सिफायर म्हणून काम करते
- आम्ल रिफ्लक्स आणि जठराची सूज रोखण्यास मदत करते
४. हृदयाचे आरोग्य वाढवते
आवळा विविध प्रकारे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्य राखण्यास मदत करते:
- वाईट कोलेस्ट्रॉल (LDL) कमी करते आणि चांगले कोलेस्ट्रॉल (HDL) वाढवते
- रक्तवाहिन्यांमध्ये प्लेक जमा होण्यास प्रतिबंध करते, एथेरोस्क्लेरोसिसचा धोका कमी करते
- रक्तवाहिन्यांना आराम देऊन रक्तदाब नियंत्रित करण्यास मदत करते
- हृदयरोगांना कारणीभूत ठरणारा ऑक्सिडेटिव्ह ताण कमी करते
५. त्वचेचे आरोग्य आणि वृद्धत्व विरोधी
त्याच्या उच्च अँटीऑक्सिडंट सामग्रीमुळे, आवळा त्वचेच्या आरोग्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते:
- मुक्त रॅडिकल्सशी लढून अकाली वृद्धत्व रोखते
- रंगद्रव्य, काळे डाग आणि पुरळ कमी करते
- मजबूत, तरुण त्वचेसाठी कोलेजन उत्पादन वाढवते
- त्वचा हायड्रेटेड आणि चमकदार ठेवण्यास मदत मिळते.
६. केसांना मजबूत करते आणि वाढवते वाढ
आवळा शतकानुशतके पारंपारिक केसांच्या समस्यांमध्ये वापरला जात आहे. केसांना खालील गोष्टींमुळे फायदेशीर ठरते.
- केसांच्या कूपांना मजबूत करते, केस गळणे कमी करते
- केसांची वाढ होते आणि कोंडा कमी करण्यास मदत मिळते
- त्यात उच्च अँटीऑक्सिडंट आणि व्हिटॅमिन सी सामग्री असल्याने केस पांढरे होणे रोखते
- टाळूचे पोषण करते आणि कोरडेपणा रोखते
७. रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करते
आवळा मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे कारण ते खालील पुढील गोष्टींमध्ये शरीराला त्याची मदत होते.
- इन्सुलिन स्राव वाढवून रक्तातील साखरेची पातळी कमी करते
- ग्लुकोज चयापचय सुधारते
- मधुमेहाच्या गुंतागुंतींना कारणीभूत ठरणारा ऑक्सिडेटिव्ह ताण कमी करते
- रक्तातील साखरेच्या पातळीत अचानक वाढ रोखते
८. वजन कमी करण्यास मदत करते
आवळ्याचे नियमित सेवन वजन व्यवस्थापनात मदत करू शकते:
- चयापचय वाढवणे आणि चरबी जाळण्यास प्रोत्साहन मिळते
- भूक आणि अनावश्यक गोष्टी खाण्याचा मोह टाळण्यास मदत मिळते.
- शरीराचे डिटॉक्सिफाय करणे आणि पचन सुधारण्यास मदत
- पोटफुगी आणि अपचन रोखण्यासाठी आतड्यांच्या हालचालींचे नियमन करण्यास मदत
९. मेंदूचे कार्य आणि मानसिक आरोग्य वाढवते
आवळा त्याच्या न्यूरोप्रोटेक्टिव्ह गुणधर्मांसाठी ओळखला जातो, जे मेंदूच्या आरोग्यास चांगल्या प्रकारे योगदान देतात.
- स्मरणशक्ती आणि संज्ञानात्मक कार्य सुधारणे
- ताण आणि चिंता पातळी कमी करणे
- प्रतिबंधित करणे अल्झायमर आणि पार्किन्सन सारखे न्यूरोडीजनरेटिव्ह रोग
- लक्ष केंद्रित करणे आणि एकाग्रता वाढवण्यासही मदत मिळते
१०. शरीराचे शुद्धीकर करण्यास मदत करतो
आवळा एक नैसर्गिक डिटॉक्सिफायर म्हणून काम करतो, शरीरातील हानिकारक विषारी पदार्थ काढून टाकण्यास मदत करतो. ते:
- यकृत आणि मूत्रपिंड स्वच्छ करते
- पचन सुधारते आणि आतड्यांमध्ये विषारी पदार्थ जमा होण्यास प्रतिबंध करते
- पर्यावरणीय प्रदूषक आणि मुक्त रॅडिकल्सचे परिणाम कमी करते
११. डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर
आवळा डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे कारण त्यात व्हिटॅमिन ए आणि सीचे प्रमाण जास्त आहे. त्याचा पुढील गोष्टींना फायदा होतो.
- मोतीबिंदू आणि वयाशी संबंधित मॅक्युलर डीजनरेशन रोखते
- डोळ्यांचा ताण कमी करते आणि डोळ्यांनी आरोग्य सुधारते
- डोळ्यांच्या पेशींना नुकसान करणाऱ्या ऑक्सिडेटिव्ह ताणापासून संरक्षण करते
१२. हाडांच्या आरोग्यास समर्थन देते
आवळ्यात कॅल्शियम, फॉस्फरस आणि इतर खनिजे असतात जी हाडे मजबूत करण्यास मदत करतात.
- हाडांची घनता सुधारून ऑस्टियोपोरोसिस प्रतिबंधित करते
- सांधेदुखी आणि जळजळ कमी करते
- मजबूत हाडांसाठी कॅल्शियम शोषण वाढवते
१३. ऊर्जा पातळी वाढवते
आवळा हा एक नैसर्गिक ऊर्जा बूस्टर आहे, जो थकवा दूर करण्यास आणि सहनशक्ती वाढविण्यास मदत करतो.
- चयापचय आणि ऊर्जा उत्पादन सुधारते
- पेशींना ऑक्सिजन पुरवठा वाढवते
- थकवा निर्माण करणारा ऑक्सिडेटिव्ह ताण कमी करते
१४. संप्रेरकांचे संतुलन राखते आणि पुनरुत्पादक आरोग्यास समर्थन देते
आवळा हार्मोनल संतुलनात मदत करतो आणि प्रजनन आरोग्य सुधारतो:
- मासिक पाळीचे नियमन करणे आणि त्रास कमी करणे
- पुरुष आणि महिला दोघांमध्ये प्रजनन क्षमता सुधारणे
- PCOS (पॉलिसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम) ची लक्षणे कमी करणे
१५. मूत्रपिंड आणि यकृताचे आरोग्य सुधारते
आवळा फायदेशीर आहे त्याच्या विषारी गुणधर्मांमुळे मूत्रपिंड आणि यकृताचे आरोग्य राखण्यासाठी पुढील गोष्टी उपयुक्त आहेत.
- यकृताच्या कार्यास समर्थन देते आणि फॅटी लिव्हर रोग प्रतिबंधित करते
- मूत्रपिंडातून विषारी पदार्थ बाहेर काढते
- युरिक ऍसिडची पातळी कमी करते, मूत्रपिंडातील दगड रोखते
१६. कर्करोगापासून संरक्षण करते
आवळ्यात पॉलिफेनॉल, फ्लेव्होनॉइड्स आणि टॅनिनसह उच्च अँटीऑक्सिडंट सामग्रीमुळे कर्करोगविरोधी गुणधर्म आहेत. ते:
- मुक्त रॅडिकल्समुळे होणारे डीएनए नुकसान रोखते
- कर्करोगाच्या पेशींच्या वाढीस प्रतिबंध करते
- कर्करोगाच्या विकासाशी संबंधित जळजळ कमी करते
१७. श्वसन आरोग्य सुधारते
आवळा श्वसनाच्या समस्या असलेल्या लोकांसाठी फायदेशीर आहे कारण त्यामुळे पुढील गोष्टींना मदत मिळते.
- दमा आणि ब्राँकायटिसची लक्षणे कमी करते
- फुफ्फुसांचे कार्य मजबूत करते
- रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवून श्वसन संक्रमण रोखते
१८. नैसर्गिक रक्त शुद्धीकरणकर्ता म्हणून काम करते
आवळा रक्त शुद्ध करते आणि रक्ताभिसरण वाढवते, ज्यामुळे:
- स्वच्छ आणि निरोगी त्वचा
- अवयवांचे कार्य सुधारते
- मुरुमे आणि इतर त्वचेच्या समस्या कमी होतात
१९. मूत्रमार्गाचे संसर्ग (UTI) प्रतिबंधित करते
आवळ्याचे बॅक्टेरियाविरोधी आणि मूत्रवर्धक गुणधर्म UTIs टाळण्यास मदत करतात:
- मूत्रमार्गातील बॅक्टेरिया बाहेर काढतात
- जळजळ कमी करतात
- मूत्राशयाचे आरोग्य सुधारण्यास मदत मिळते
२०. आवळ्याचा आहारात समावेश कसा करावा
दररोज आवळा खाण्याचे अनेक मार्ग आहेत. जसे की,
- कच्चा आवळा – ताजा आवळा आणि चिमूटभर मीठ
- आवळा रस – दररोज सकाळी पातळ केलेला आवळ्याचा रस पिणे
- आवळा पावडर – स्मूदी किंवा कोमट पाण्यात आवळ्याची पावडर मिसळणे
- आवळा लोणचे किंवा चटणी – तिखट चवीसाठी जेवणात घालणे
- आवळा कँडीज किंवा मुरब्बा – सहज वापरण्यासाठी गोड पदार्थ. लहाण मुलंही आवडीने खाऊ शकतात.
- आवळा पूरक – सोयीसाठी कॅप्सूल किंवा टॅब्लेटमध्ये उपलब्ध
आवळा हा एक सुपरफूड आहे ज्यामध्ये रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवणे आणि पचन सुधारण्यापासून ते त्वचा आणि केसांचे आरोग्य वाढवण्यापर्यंत असंख्य आरोग्यदायी फायदे आहेत. तुमच्या दैनंदिन आहारात आवळा समाविष्ट केल्याने एकूण आरोग्यात लक्षणीय सुधारणा होऊ शकते. कच्चा आवळा, आवळ्याचा रस म्हणून किंवा आवळ्याचे पावडर स्वरूपात सेवन केले तरी, हे पोषक तत्वांनी समृद्ध फळ अनेक आरोग्य समस्यांसाठी एक नैसर्गिक उपाय आहे आणि संतुलित आहारात भर घालणारे एक उत्तम फळ आहे. त्यामुळे तुमच्या आहारात आवळ्याचा समावेश नक्की करा.