उन्हाळा सुरू झाला की कलिंगडाचा (Benefits of Watermelon Seeds) अस्वाद घेण्याची सर्वांनाच ओढ लागते. भर उन्हात कलिंगड खालल्यामुळे शरीराला पाणी आणि चांगले पोषक तत्वे मिळतात. त्यामुळे डॉक्टरसुद्धा कलिंगड खाण्याचा सल्ला देतात. कलिंगडसोबत कलिंगडाच्या बियाचे सुद्धा भन्नाट फायदे आहेत, याची बऱ्याच लोकांना कल्पना नाही. कलिंगड खाल्ल्यानंतर बिया थुंकण्याची सवय सर्वांनाच असते. पण तुम्ही चुक करताय, कलिंगड खाऊन बिया थुंकू नका. का ते जाणून घेण्यासाठी हा ब्लॉग शेवटपर्यंत नक्की वाचा.
या ब्लॉग पोस्टमध्ये, आपण कलिंगडाच्या बियांचे फायदे, ते कसे खावे आणि ते तुमच्या निरोगी खाण्याच्या दिनचर्येत कायमचे स्थान का मिळवण्यास पात्र आहेत याबद्दल सविस्तर जाणून घेणार आहोत. त्यामुळे हा माहितीपूर्ण ब्लॉग शेवटपर्यंत नक्की वाचा.
कलिंगडाच्या बियांचे पौष्टिक प्रोफाइल
कलिंगडाच्या बिया, विशेषतः जेव्हा वाळवल्या आणि भाजल्या जातात तेव्हा, त्या पोषक तत्वांनी समृद्ध असतात. फक्त १०० ग्रॅम कलिंगडाच्या बियांमध्ये साधारणपणे कोणकोणते घटक असतात हे जाणून घेतल्यानंतर तुम्हालाही धक्का बसेल.
- प्रथिने – २८-३० ग्रॅम
- फॅट्स – ४५-५० ग्रॅम (बहुतेक निरोगी चरबी)
- कर्बोदके – १५-२० ग्रॅम
- फायबर – ४-६ ग्रॅम
- लोह – ७.३ मिलीग्राम (दैनंदिन गरजेच्या सुमारे ४०%)
- मॅग्नेशियम – ५१५ मिलीग्राम (दैनंदिन गरजेच्या १३०%)
- झिंक – १० मिलीग्राम
- फोलेट – ५८ मिलीग्राम
पोटॅशियम, तांबे आणि फॉस्फरस कमी पण लक्षणीय प्रमाणात असतात.
कलिंगडाच्या बियांमध्ये आवश्यक अमीनो आम्ले, बी-कॉम्प्लेक्स जीवनसत्त्वे (नियासिन, थायामिन, रिबोफ्लेविन) आणि अँटिऑक्सिडंट्स देखील असतात.
कलिंगडाच्या बियांचे टॉप १० आरोग्य फायदे
१. हृदयाचे आरोग्य सुधारते
कलिंगडाच्या बिया मोनोअनसॅच्युरेटेड आणि पॉलीअनसॅच्युरेटेड फॅटी आम्लांनी समृद्ध असतात, जे वाईट कोलेस्ट्रॉल (LDL) कमी करण्यास आणि चांगले कोलेस्ट्रॉल (HDL) वाढविण्यास मदत करतात. या बियांमध्ये असलेले मॅग्नेशियम रक्तदाब नियंत्रित करण्यास, एकूण हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी आरोग्य सुधारण्यास आणि हृदयरोगाचा धोका कमी करण्यास देखील मदत करते.
२. वनस्पती-आधारित प्रथिनांचा एक उत्तम स्रोत
प्रति १०० ग्रॅम सुमारे ३० ग्रॅम प्रथिने असलेले, कलिंगडाच्या बिया शाकाहारी लोकांसाठी एक उत्कृष्ट प्रथिन स्रोत आहेत. प्रथिनांमध्ये आर्जिनिन, ट्रिप्टोफॅन आणि लायसिन सारखे आवश्यक अमीनो आम्ल असतात, जे स्नायूंच्या दुरुस्तीसाठी, संप्रेरक उत्पादनासाठी आणि एंजाइमच्या कार्यासाठी महत्त्वपूर्ण असतात.
३. त्वचेचे आरोग्य वाढवते
कलिंगडाच्या बियांमध्ये अँटीऑक्सिडंट्स, फॅटी आम्ल आणि जस्त असतात, जे तुमच्या त्वचेसाठी चमत्कार करू शकतात. झिंक पेशींचे पुनरुत्पादन आणि दुरुस्ती करण्यास, मुरुमांशी लढण्यास आणि निरोगी त्वचेला प्रोत्साहन देण्यास मदत करते. फॅटी आम्ल त्वचेला हायड्रेट ठेवतात आणि कोरडेपणा आणि चपळपणा टाळतात.
४. केसांच्या वाढीस फायदा
कलिंगडाच्या बियांमध्ये आढळणारे प्रथिने, लोह, मॅग्नेशियम आणि तांबे निरोगी केसांच्या वाढीसाठी आवश्यक आहेत. तांबे मेलेनिनचे उत्पादन वाढवते, जे केसांचा रंग राखण्यास मदत करते, तर मॅग्नेशियम आणि लोह टाळूमध्ये रक्त परिसंचरण वाढवते, केसांच्या रोमांना पोषण देते.
५. पचनक्रियेत मदत
जरी कलिंगडाच्या बियांमध्ये फायबरचे प्रमाण जास्त नसले तरी, त्यात असलेले फायबर निरोगी पचनसंस्थेला चालना देण्यास मदत करते. भाजलेले बिया बद्धकोष्ठता टाळण्यास आणि आतड्यांच्या नियमिततेला मदत करू शकतात.
६. रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करते
कलिंगडाच्या बियांमधील मॅग्नेशियम शरीरातील ग्लुकोजची पातळी नियंत्रित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. यामुळे ते टाइप २ मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी किंवा त्यांच्या रक्तातील साखरेचे नैसर्गिकरित्या व्यवस्थापन करण्याचा प्रयत्न करणाऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरते.
७. रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारते
कलिंगडाच्या बियांमध्ये अँटीऑक्सिडंट्स आणि जस्त आणि लोह सारख्या सूक्ष्म पोषक घटकांचा समावेश असतो जो रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवण्यास मदत करतो. विशेषतः जस्त रोगप्रतिकारक प्रतिसादाला समर्थन देण्यासाठी आणि जखमा बरे करण्यास मदत करण्यासाठी ओळखले जाते.
८. पुनरुत्पादक आरोग्याला प्रोत्साहन देते
जस्त आणि मॅग्नेशियम प्रजनन आरोग्यासाठी, विशेषतः पुरुषांमध्ये, महत्वाचे आहेत. जस्त टेस्टोस्टेरॉनच्या उत्पादनात मदत करते आणि नियमित सेवनाने शुक्राणूंची गुणवत्ता आणि गतिशीलता सुधारू शकते.
९. हाडे मजबूत करते
कलिंगडाच्या बियांमध्ये आढळणारे मॅग्नेशियम, तांबे आणि फॉस्फरस हाडे मजबूत करण्यास आणि ऑस्टियोपोरोसिससारख्या हाडांशी संबंधित विकारांना प्रतिबंध करण्यास हातभार लावतात. विशेषतः मॅग्नेशियम कॅल्शियम शोषण आणि हाडांच्या चयापचयासाठी महत्वाचे आहे.
१०. मानसिक आरोग्यास समर्थन देते
कलिंगडाच्या बिया नियासिन सारख्या बी-कॉम्प्लेक्स जीवनसत्त्वांचा स्रोत आहेत, जे मज्जासंस्थेचे आरोग्य राखण्यास मदत करतात. नियासिन संज्ञानात्मक कार्यात देखील मदत करते आणि वयाशी संबंधित मानसिक घट होण्यापासून संरक्षण करू शकते.
कलिंगडाच्या बिया कशा खाव्यात
कच्च्या कलिंगडाच्या बिया खाण्यायोग्य असतात परंतु त्यांच्या कठीण कवचामुळे पचण्यास कठीण असू शकतात. त्यांचे पूर्ण पौष्टिक मूल्य उघड करण्यासाठी, त्यांना वाळवून भाजणे चांगले.
कलिंगडाच्या बिया कशा भाजायच्या:
- बिया पूर्णपणे धुवून वाळवा.
- ओव्हन ३२५°F (१६५°C) वर गरम करा.
- बेकिंग ट्रेवर बिया पसरवा.
- ऑलिव्ह ऑइल हलकेच शिंपडा आणि मीठ किंवा मसाले शिंपडा.
- १०-१५ मिनिटे भाजून घ्या, अधूनमधून ढवळत रहा.
एकदा भाजल्यानंतर, ते असे असू शकतात:
- नाश्ता म्हणून खाल्ले जाऊ शकते
- सॅलडवर शिंपडले जाऊ शकते
- ग्रॅनोला किंवा ट्रेल मिक्समध्ये मिसळले जाऊ शकते
- स्मूदी किंवा प्रोटीन शेकमध्ये मिसळले जाऊ शकते
- बेक्ड वस्तू किंवा ओटमीलमध्ये जोडले जाऊ शकते
कलिंगड बिया उत्पादनांचे विविध प्रकार
- भाजलेले बिया: सर्वात लोकप्रिय आणि खाण्यास तयार प्रकार.
- कलिंगड बियांचे बटर: एक मलईदार, शेंगदाणा बटरसारखे स्प्रेड.
- बियांची पावडर: स्मूदीमध्ये किंवा पूरक म्हणून वापरली जाऊ शकते.
- कोल्ड-प्रेस्ड कलिंगड बियांचे तेल: त्याच्या हलक्या, नॉन-ग्रीसी पोत आणि पौष्टिक गुणधर्मांमुळे त्वचेच्या काळजीमध्ये अनेकदा वापरले जाते.
Watermelon Benefits For Skin – कलिंगड फक्त खाऊ नका चेहऱ्यालाही लावा, असा बनवा स्क्रब; वाचा…
खबरदारी आणि दुष्परिणाम
कलिंगड बियाणे बहुतेक लोकांसाठी सुरक्षित आणि आरोग्यदायी असले तरी, संयम महत्त्वाचा आहे.
- कॅलरी दाट: १०० ग्रॅम बियांमध्ये ५५० पेक्षा जास्त कॅलरीज असतात, त्यामुळे भाग नियंत्रण आवश्यक आहे.
- अ‍ॅलर्जी: दुर्मिळ पण शक्य आहे. जर तुम्हाला पुरळ, खाज सुटणे किंवा पोटदुखी दिसली तर ते वापरणे बंद करा.
कच्च्या बिया खाणे टाळा कारण कच्चे बियाणे पचनास कठीण असू शकतात
| पोषक | कलिंगड बियाणे | भोपळ्याच्या बिया | सूर्यफूल बियाणे |
| प्रथिने | उच्च | उच्च | मध्यम |
| मॅग्नेशियम | खूप | उच्च | मध्यम |
| कॅलरीज | उच्च | मध्यम | मध्यम |
| ओमेगा फॅटी अॅसिड | चांगले | चांगले | चांगले |
| जस्त | उच्च | मध्यम | कमी |
प्रत्येक बियाण्याच्या प्रकाराची स्वतःची ताकद असली तरी, मॅग्नेशियम आणि जस्त सामग्रीसाठी कलिंगड बियाणे सर्वोत्तम आहेत.
कलिंगड बियांबद्दल वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
१. मी दररोज कलिंगड बियाणे खाऊ शकतो का?
हो, निरोगी आहाराचा भाग म्हणून तुम्ही दररोज थोडेसे (१५-३० ग्रॅम) भाजलेले बिया खाऊ शकता.
२. कलिंगडाच्या बिया मुलांसाठी सुरक्षित आहेत का?
हो, पण गुदमरण्यापासून रोखण्यासाठी ते नेहमी भाजलेल्या स्वरूपात आणि मध्यम प्रमाणात द्या.
३. कलिंगडाच्या बिया वजन कमी करण्यास मदत करतात का?
ते पौष्टिकतेने भरलेले आणि प्रथिने आणि फायबरने समृद्ध असतात, जे तृप्ति वाढवू शकतात आणि वायफळ गोष्टी खाण्यावर आळा बसू शकतो. तथापि, त्यांच्या उच्च-कॅलरी सामग्रीमुळे, भाग नियंत्रण महत्वाचे आहे.
४. अंकुरलेले कलिंगडाच्या बिया चांगल्या असतात का?
अंकुरलेले बिया पचण्यास सोपे असू शकतात आणि पोषक तत्वांची उच्च जैवउपलब्धता त्यांच्यामध्ये असते.
कलिंगडाच्या बिया हा एक पौष्टिक खजिना आहे जो अनेकदा दुर्लक्षित केला जातो. ते आवश्यक पोषक तत्वांनी समृद्ध असतात, एकूणच आरोग्यास प्रोत्साहन देतात आणि हृदय आणि त्वचेच्या आरोग्यास समर्थन देण्यापासून ते केसांची वाढ वाढवण्यापर्यंत आणि रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करण्यापर्यंत अनेक आरोग्य फायदे देतात.
पुढच्या वेळी जेव्हा तुम्ही कलिंगडचा आनंद घ्याल तेव्हा बिया टाकून देऊ नका. त्या भाजून घ्या, त्या खा आणि तुमच्या शरीराला निसर्गाच्या लहान आरोग्य बूस्टरचा फायदा घेऊ द्या! त्यामुळे इथून पुढे कलिंगड खाऊन त्याच्या बिया थुंकू नका. आरोग्य संपन्न होण्यासाठी बियांचे योग्य सेवन करा.