न्यूयॉर्क शहर आणि जागतिक वित्तव्यवस्थेचे सर्वात प्रतिष्ठित प्रतीक म्हणून Charging Bull चा उल्लेख केला जातो. यालाच स्ट्रीट बुल या नावानेही ओळखले जाते. भारतातही मुंबईमध्ये बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BST) इमारतीमध्ये बीग बुल पाहता येतो. हा बुल फक्त एक पुतळा नाही, तर त्याहून अधिक आहे. दृढनिश्चय आणि आर्थिक समृद्धीचे प्रतिनिधीत्व करणारा हा बुल अनेकांचे प्रेरणास्थान आहे. दरवर्षी मोठ्या संख्येने अमेरिकी नागरिक तसेच जगभरातील पर्यटक या बुल ची भेट घेण्यासाठी आवर्जून हजेरी लावत असतात. चला तर जाणून घेऊ, या चार्जिंग बुलचा इतिहास नेमका आहे तरी काय.
अशी झाली चार्जिंग बुलची उत्पत्ती
चार्जिंग बुलची कल्पनेचे श्रेय इटालियन-अमेरिकन कलाकार आर्टुरो डी मोडिका यांनी दिले जाते. 1941 मध्ये सिसिली येथे जन्मलेला डी मोडिका हा त्यांच्य्या शिल्पकलेसाठी आणि कलेच्या माध्यमातून आत्म-अभिव्यक्तीसाठी ओळखला जातो. 1987 साली शेअर बाजार जोरदार आपटला होता. त्यानंतर अमेरिकन लोकांच्या लवचिकतेने आणि आर्थिक बाजारपेठेकडे त्यांचा असलेला कल पाहून त्याला प्रेरणा मिळाली.
अमेरिकेच्या अदम्य भावनेचा पुरावा म्हणून डी मोदीकाने चार्जिंग बुलची कल्पना सत्यात उतरवली. त्याने स्वत: पूर्णपणे निधी उभा केला आणि पुतळा तयार करण्यासाठी अंदाजे $360,000 खर्च आला. 7,000 पौंडांपेक्षा जास्त वजनाचा आणि 11 फूट उंच उभा असलेला पुतळा न्यू यॉर्क शहरात नेण्याआधी इटलीतील एका फाउंड्रीमध्ये या बुलची अगदी बारकाईने चाचपणी करण्यात आली होती.
एक रंजक प्रसंग
15 डिसेंबर 1989 रोजी, डी मोडिका आणि त्यांच्या टीमने रात्रीच्या वेळी न्यूयॉर्क स्टॉक एक्सचेंज (NYSE) समोर चार्जिंग बुल गुप्तपणे स्थापन केला होता. न्यूयॉर्कच्या नागरिकांना ख्रिसमस भेट देण्याचे त्याचे उद्दीष्ट होते. जसजशी पहाट झाली लोकांच्या मनात बुल पाहून कुतूहल निर्माण झाले. प्रसारमाध्यमांनी त्याचे जोरदार वार्तांकन केले आणि पाहता पाहता बुल चर्चेा विषय ठरला.
परंतु NYSE ने पुतळ्याची केलेली स्थापना अनिधीकृत असल्यामुळे ते काढून टाकण्याचे आदेश दिले. चार्जिंग बुल त्वरीत अधिकाऱ्यांनी काढून टाकल आणि जप्त केला. त्यामुळे लोकांच्या भावना दुखावल्या गेल्या. पुतळ्याच्या पुनरस्थापनेसाठी समर्थनाची लाट उसळली. त्यामुळे त्याचे बॉलिंग ग्रीन पार्क येथे स्थलांतर करण्यात आले. या ठिकाणी 20 डिसेंबर 1989 रोजी अधिकृतपणे चार्जिंग बुलची स्थापना करण्यात आली. तेव्हापासून, ते कायमस्वरूपी अमेरिकी नागरिकांचे प्रिय स्थान राहिले आहे.
सांस्कृतिक महत्त्व
चार्जिंग बुल ही फक्त एका कलाकृती नाही, तर त्याहून अधिक आहे. हा चार्जिंग बुल आर्थिक आशावाद आणि तेजीच्या बाजारपेठेतील भावनांचे एक शक्तिशाली प्रतीक आहे. आर्थिक दृष्टीने, “बुल मार्केट” शाश्वत वाढ, वाढत्या शेअरच्या किमती आणि गुंतवणूकदारांच्या विश्वासाचा कालावधी दर्शवितो. पुतळ्याची आक्रमक भूमिका, त्याचे डोके खाली असलेले डोके आणि नाकपुड्या भडकल्या, आणि ताणलेले स्नायू हे, शक्ती आणि लवचिकतेची थीम प्रकट करतात.
गेल्या काही वर्षांमध्ये पुतळ्याने जगभरातून लाखो लोकांना आकर्षित केले आहे. पर्यटक आणि आर्थिक उत्साही एक सांस्कृतिक खूण म्हणून याकडे खेचले जातात. अनेकदा त्याची शिंगे, नाक किंवा प्रसिद्ध पॉलिश केलेल्या मागील टोकाला घासताना फोटोसाठी पोज देतात. बुलच्या मागील बाजून घालल्यावर आर्थिक समृद्धी वाढते असा लोकांचा विश्वास आहे.
वादाचे कारण
चार्जिंग बुलला पाहण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर लोकं हजेरी लावत असतात. पंरतु त्याला वाद आणि पुनर्व्याख्यांचाही सामना करावा लागला आहे. काही समीक्षकांचा असा युक्तिवाद आहे, की ते भांडवलशाहीचे गौरव करते आणि आर्थिक लोभ दर्शवते. तसेच काही समिक्षक त्याला कठोर परिश्रम, दृढनिश्चय आणि मुक्त बाजार अर्थव्यवस्थेत तेजीचे प्रतीक म्हणून पाहतात.
क्रिस्टन विस्बल यांच्या 2017 मध्ये “फिअरलेस गर्ल” पुतळ्याच्या स्थापनेसह सर्वात उल्लेखनीय संघर्ष झाला. चार्जिंग बुलच्या समोर थेट ठेवलेल्या, निर्भय मुलीला – एक उद्धट तरुण मुलीचे चित्रण – सुरुवातीला लिंग विविधता आणि कॉर्पोरेट नेतृत्वातील समानतेवर विधान म्हणून नियुक्त केले गेले. अनेकांनी दोन पुतळ्यांच्या एकत्रीकरणाची प्रशंसा केली, तर डी मोदीका यांनी टीका केली आणि दावा केला की यामुळे त्यांच्या कलेचा अर्थ बदलतोय. वादविवादाने सार्वजनिक कला, अर्थ लावणे आणि मालकी यांविषयी चर्चा घडवून आणली गेली.
वॉल स्ट्रीटच्या पलीकडे
चार्जिंग बुलचा प्रभाव वॉल स्ट्रीटच्या पलीकडे आहे. याने शांघाय आणि ॲमस्टरडॅम सारख्या इतर शहरांमध्ये प्रतिकृती आणि रुपांतरांना प्रेरणा दिली आहे आणि आर्थिक महत्त्वाकांक्षेचे जागतिक प्रतीक म्हणून त्याचा दर्जा मजबूत केला आहे. याव्यतिरिक्त, हा चार्जिंग बुल विविध कार्यक्रम, निषेध आणि कलात्मक प्रकल्पांसाठी पार्श्वभूमी म्हणून कार्य करते, शक्ती आणि लवचिकतेचे प्रतीक म्हणून त्याची अष्टपैलुत्व प्रतिबिंबित करतो. आर्थिक अनिश्चिततेच्या काळातही या मूर्तीला विशेष महत्त्व आहे.
Arturo Di Modica चा वारसा
आर्टुरो डी मोडिका यांनी आपल्या कारकिर्दीतील अर्धे आयुष्य चिकाटी आणि सामर्थ्याचा आत्मा पकडणारी शिल्पे तयार करण्यासाठी समर्पित केले. त्याने चार्जिंग बुलला व्यावसायिक प्रयत्नांऐवजी न्यूयॉर्क आणि जगाला भेट म्हणून पाहिले. त्याची व्यापक प्रसिद्धी असूनही, त्याने कधीही पुतळा विकला नाही आणि आशावादाचे सार्वजनिक प्रतीक म्हणून त्याच्या हेतूवर वाईट हेतून जोर दिला.
डि मोडिका यांचे फेब्रुवारी 2021 मध्ये वयाच्या 80 व्या वर्षी निधन झाले, त्यांनी कलात्मकता आणि लवचिकतेचा वारसा मागे टाकला. चार्जिंग बुल त्याच्या दूरदृष्टीचा आणि लोकांना प्रेरणा देण्यासाठी आणि एकत्र आणण्याच्या कलेच्या चिरस्थायी सामर्थ्याचा पुरावा आहे.
चार्जिंग बुलची क्रेझ कमी होत नाही. त्याच्या कलात्मक मूल्यासाठी, त्याच्या प्रतीकात्मकतेसाठी किंवा त्याच्या निखळ भौतिक उपस्थितीसाठी प्रशंसनीय असले तरीही, ते लाखो लोकांना आकर्षित करत आहे. त्याची कथा ही स्थापनेपासून ते सामर्थ्याच्या जागतिक प्रतीकापर्यंत लवचिकता आणि सर्जनशीलतेची परिवर्तनशील शक्ती प्रतिबिंबित करते.
Discover more from मराठी चौक विशेष
Subscribe to get the latest posts sent to your email.