प्रामुख्याने शहरांमध्ये लिफ्टचा (How To Use Lift) मोठ्या प्रमाणात वापर केला जातो. गगनाला भिडणाऱ्या इमारतींची निर्मिती झपाट्याने होत असल्यामुळे, एवढ्या उंचावर चालत जाणं शक्य होत नाही. त्यामुळे सर्रास लिफ्टचाच वापर केला जातो. कारण लिफ्ट हा एकमेव पर्याय आहे, जो माणसांना सहज आणि वेगात निश्चित स्थळी आपल्याला पोहचवू शकतो. रुग्णालयांपासून ते शॉपिंग मॉल्सपर्यंत सर्व ठिकाणी लिफ्टचा वापर केला जातो. ग्रामीण भागांमधील नागरिकांचा लिफ्टशी फारसा संबंध येत नाही. परंतु शहरांमध्ये प्रत्येकाचाच दिवसातून एकदा तरी लिफ्टशी संबंध हा येतोच. लिफ्ट सोईस्कर असली तरी, काही गोष्टींची आपण काळजी घेतली नाही, तर आपल्याला त्याचा मोठा फटका बसण्याची शक्यता निर्माण होऊ शकते. लिफ्टमधून जात असताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत? हेच आपण या ब्लॉगमध्ये जाणून घेणार आहोत.
१. मूलभूत गोष्टी: जागरूकतेसह दृष्टिकोन
लिफ्टकडे पाऊल ठेवण्यापूर्वी, परिस्थितीजन्य जागरूकता सराव करणे महत्वाचे आहे. मजल्यावरील निर्देशक पाहण्यासाठी वर पहा आणि तुम्ही योग्य दिशेने जात आहात याची खात्री करा – वर किंवा खाली. जर तुम्ही फक्त एकाच दिशेने जात असाल तर वर आणि खाली दोन्ही बटणे दाबणे टाळा, कारण ते सिस्टमला गोंधळात टाकते आणि इतरांसाठी प्रवास करण्यास विलंब करते.
याव्यतिरिक्त, वाट पाहत असताना दरवाजा बंद करू नका. बाजूला उभे रहा जेणेकरून बाहेर पडणारे लोक मुक्तपणे बाहेर पडू शकतील. दरवाजे गर्दीमुळे अनावश्यक गर्दी होते आणि अपघात किंवा अनाठायी वाद होण्याची शक्यता वाढते.
२. वाट पहा: लोकांना आधी बाहेर पडू द्या
लिफ्टच्या शिष्टाचाराचा आणि सुरक्षिततेचा हा एक मूलभूत नियम आहे: तुम्ही आत जाण्यापूर्वी नेहमीच लोकांना प्रथम बाहेर पडू द्या. दरवाजे उघडताच घाईघाईने आत गेल्याने धक्का बसणे, अस्वस्थता आणि दुखापत देखील होऊ शकते. प्रवाशांना बाहेर पडू देणे देखील प्रत्येकासाठी बोर्डिंग प्रक्रियेला गती देते.
३. सुरक्षितपणे आत जा आणि अंतर लक्षात ठेवा
जेव्हा तुमची आत जाण्याची वेळ असेल तेव्हा आत्मविश्वासाने पण काळजीपूर्वक आत जा. लिफ्ट जमिनीशी जुळलेली आहे का ते तपासा. मजला आणि लिफ्टच्या उंबरठ्यामधील लहान अंतराकडे लक्ष द्या. जर तुम्ही जड बॅगा, स्ट्रोलर किंवा काही सामान घेऊन जात असाल, तर दरवाजे बंद होण्यापूर्वी तुमच्या सर्व सामानाने लिफ्टमध्ये आले का ते पुन्हा तपासा.
४. दरवाजा अडवू नका
आत गेल्यावर, इतरांना चढण्याची परवानगी देण्यासाठी प्रवेशद्वारापासून दूर जा. गर्दीच्या वेळी हे विशेषतः महत्वाचे आहे. दरवाजा अडवल्याने लिफ्ट जास्त वेळ उघडी राहते, ज्यामुळे अनावश्यक विलंब होतो. जर लिफ्टमध्ये गर्दी असेल आणि तुम्ही दाराजवळ असाल, तर इतरांना बाहेर पडू देण्यासाठी तात्पुरते बाहेर पडण्याची तयारी ठेवा.
५. लिफ्ट बटणे: उद्देशाने दाबा
फक्त तुमच्या गंतव्यस्थानासाठी बटण दाबा. जर तुम्ही चूक केली असेल, तर विनम्रपणे ते इतर प्रवाशांना सांगा, परंतु अनेक बटणे दाबणे टाळा. यामुळे लिफ्ट सिस्टम अधिक कार्यक्षमतेने चालण्यास मदत होते आणि प्रत्येकाचा वेळ वाचतो. तसेच, नियंत्रण पॅनेलवर झुकणे टाळा – चुकून आपत्कालीन बटणे किंवा अनेक मजल्यांची बटन दाबली गेल्यामुळे गोंधळ आणि विलंब होतो.
६. उजवीकडे उभे रहा, पुढे तोंड करा
आदर्श लिफ्टची स्थिती सोपी आहे: उजवीकडे उभे रहा, पुढे तोंड करा आणि वैयक्तिक वस्तू जवळ ठेवा. यामुळे गोंधळ कमी होतो, इतरांशी संपर्क टाळता येतो आणि जागा व्यवस्थापन सोपे होते. जर लिफ्ट भरलेली नसेल, तर वैयक्तिक जागेचा आदर करा. घाईत असलात तरी इतरांच्या खूप जवळ उभे राहण्याचे टाळा.
७. उपलब्ध असल्यास हँडरेल्स वापरा
लिफ्टमधील हँडरेल्स केवळ सजावटीच्या नसतात – त्या तुमच्या सुरक्षिततेसाठी असतात. अचानक धक्का लागल्यास किंवा अनपेक्षितपणे थांबल्यास, धरून राहिल्याने तुमचा तोल जाण्यापासून बचाव होऊ शकतो. हे विशेषतः ज्येष्ठ नागरिक, मुले आणि हालचाल समस्या असलेल्या लोकांसाठी संबंधित आहे. जर तुम्ही वृद्ध कुटुंबातील सदस्यांसह प्रवास करत असाल तर त्यांना आधारासाठी धरून राहण्यास प्रोत्साहित करा.
८. धीर धरा: जबरदस्तीने दरवाजे बंद किंवा उघडू नका
लिफ्टमधील सर्वात सामान्य चुकांपैकी एक म्हणजे दारे जबरदस्तीने उघडणे किंवा बंद करणे – विशेषतः उशिरा धावताना. परंतु लिफ्टच्या दरवाज्यांशी छेडछाड करणे धोकादायक आहे आणि त्यामुळे गंभीर बिघाड किंवा दुखापत होऊ शकते. जर तुम्हाला कोणी जवळ येताना दिसले, तर बंद होणाऱ्या दरवाज्यांमध्ये हात ठेवण्याऐवजी “दार उघडा” बटण दाबा. त्याचप्रमाणे, जर तुम्ही बंद होणाऱ्या लिफ्टकडे धावत असाल तर शेवटच्या क्षणी धावणे टाळा.
९. मुलांना जवळ ठेवा आणि शिक्षित करा
लिफ्ट मुलांसाठी आकर्षणाचे स्रोत असू शकतात, परंतु जर त्यांचा गैरवापर केला गेला तर ते धोके देखील निर्माण करू शकतात. मुलांना नेहमी जवळ ठेवा, आदर्शपणे त्यांचा हात धरा. त्यांना उडी मारू नका, सर्व बटणे दाबू नका किंवा आत खेळू नका हे शिकवा. लिफ्ट हे खेळाचे मैदान नाही, हे मुलांना शिकवले पाहिजे की सामायिक जागांमध्ये सुरक्षितता आणि शांत वर्तन महत्वाचे आहे.
१०. जास्त गर्दी टाळा
प्रत्येक लिफ्टमध्ये जास्तीत जास्त वजन क्षमता असते, जी सहसा नियंत्रण पॅनेलजवळ सूचीबद्ध केली जाते. आधुनिक लिफ्ट सुरक्षा बफरसह डिझाइन केल्या असल्या तरी, जास्त गर्दी अजूनही धोकादायक आहे आणि त्यामुळे बिघाड किंवा अडकण्याच्या घटना देखील होऊ शकतात. जर लिफ्ट भरलेली असेल, तर आत जाऊ नका.
११. कोविड-अवेअर सौजन्याचा सराव करा
साथीच्या रोगाने लिफ्ट शिष्टाचाराचा एक नवीन स्तर आणला. बरेच लोक अजूनही बंद जागांबद्दल सावधगिरी बाळगतात. जेव्हा शक्य असेल तेव्हा:
- विरुद्ध कोपऱ्यात उभे रहा.
- आत बोलणे किंवा फोन कॉल करणे टाळा.
- तुमच्या कोपराचा किंवा गुडघ्याचा वापर करून ss बटणे.
- गर्दीची जागा असेल किंवा तुम्ही आजारी असाल तर मास्क घाला.
- या पद्धती विचारशीलता दर्शवतात आणि जवळच्या ठिकाणी चिंता कमी करण्यास मदत करतात.
१२. आपत्कालीन नियम जाणून घ्या
लिफ्टच्या घटना दुर्मिळ असल्या तरी, तयार राहणे महत्वाचे आहे. लिफ्टमधील आपत्कालीन बटण किंवा इंटरकॉमशी स्वतःला परिचित करा. बिघाड झाल्यास:
- शांत राहा.
- इमारत व्यवस्थापन किंवा आपत्कालीन सेवांना सूचित करण्यासाठी आपत्कालीन बटण दाबा.
- दरवाजे उघडण्याचा किंवा बाहेर पडण्याचा प्रयत्न करू नका.
- मदत येईपर्यंत तुम्हाला सुरक्षित ठेवण्यासाठी बहुतेक लिफ्टमध्ये वेंटिलेशन आणि आपत्कालीन दिवे असतात.
१३. अपंग लोकांसाठी विशेष विचार
लिफ्ट सर्वसमावेशक आणि सुलभ असाव्यात. जर तुम्ही अपंगत्व असलेल्या व्यक्तीसोबत प्रवास करत असाल, तर त्यांना आरामात प्रवेश करण्यासाठी आणि बाहेर पडण्यासाठी वेळ द्या. जर तुम्ही सक्षम असाल, तर गर्दीच्या वेळी विशेषतः अपंगांसाठी असलेल्या लिफ्ट वापरणे टाळा.
व्हीलचेअर वापरणारे किंवा दृष्टीदोष असलेल्या लोकांसाठी:
- व्हॉइस घोषणा, ब्रेल लेबल्स आणि प्राधान्य फ्लोअर बटणे असलेले लिफ्ट उपयुक्त आहेत.
- नेहमी आदराने मदत करा – प्रथम विचारा, गृहीत धरू नका.
१४. अडकल्यास काय करावे
लिफ्टमध्ये अडकणे अस्वस्थ करणारे असू शकते, परंतु शांत राहणे महत्वाचे आहे. पुढे एक चेकलिस्ट दिली आहे:
- आपत्कालीन बटण दाबा आणि प्रतिसादाची वाट पहा.
- दरवाजे जबरदस्तीने उघडण्याचा किंवा बाहेर पडण्याचा प्रयत्न करू नका.
- नंतर संवाद साधण्याची आवश्यकता असल्यास तुमच्या फोनची बॅटरी जपून ठेवा.
- जर तुम्ही एकटे नसाल तर इतरांना धीर द्या.
- बहुतेक आधुनिक लिफ्ट स्वयंचलित बचाव प्रणाली किंवा रिमोट मॉनिटरिंगने सुसज्ज आहेत.
१५. लिफ्ट सोडणे: सुरक्षित बाहेर पडा
तुमचे गंतव्यस्थान येताच, विलंब न करता बाहेर पडण्याची तयारी करा. जर तुम्ही दारापासून दूर असाल तर सहप्रवाशांना नम्रपणे बाजूला होण्याची विनंती करा.
१६. लिफ्ट शिष्टाचार पाळणे: संस्कृती आणि आदराची बाब
लिफ्टचे वर्तन आदर, संयम आणि जागरूकता यासारख्या व्यापक सामाजिक मूल्यांचे प्रतिबिंबित करते. काही संस्कृतींमध्ये, शांतता आणि स्थिरता सभ्य मानली जाते; तर काहींमध्ये, लहानशी चर्चा सामान्य असू शकते. तुम्ही कुठेही असाल, देहबोली, स्वर आणि जागेची जाणीव ठेवल्याने तुम्हाला अस्वस्थता किंवा अनावधानाने होणाऱ्या चुका टाळता येतात.
१७. सार्वजनिक जागांमध्ये लिफ्टची सुरक्षा विरुद्ध खाजगी जागांमध्ये
सर्व लिफ्ट समान बांधल्या जात नाहीत. मॉल किंवा मेट्रो स्टेशनसारख्या सार्वजनिक ठिकाणी:
- सुरक्षा कॅमेरे सामान्य आहेत.
- पिकबंदुक चोर किंवा अनुचित वर्तनापासून सावध रहा.
- कोणत्याही संशयास्पद हालचालीची त्वरित तक्रार करा.
निवासी किंवा कार्यालयीन इमारतींमध्ये:
- तुमचे प्रवेश कार्ड किंवा कोड जबाबदारीने वापरा.
- अनोळखी व्यक्तींची ओळख पटल्याशिवाय त्यांच्यासाठी दरवाजे उघडे ठेवू नका.
१८. लिफ्टबद्दलचे गैरसमज आणि समज
चला लिफ्टच्या काही गैरसमजांचे निरसन करूया:
- लिफ्टमध्ये उडी मारल्याने ती पडणार नाही, परंतु त्यामुळे सेन्सर्स ट्रिगर होऊ शकतात आणि कामकाज थांबू शकते.
- लिफ्ट हवाबंद नसतात; त्यांना व्हेंट्स असतात.
- आपत्कालीन बटण दाबल्याने अग्निशमन विभागाला थेट कॉल केला जात नाही – ते सहसा इमारतीच्या देखभालीला प्रथम सूचना देते.
- लिफ्ट प्रत्यक्षात कसे काम करतात हे समजून घेतल्याने भीती आणि गैरवापर दूर होण्यास मदत होते.
लोक लिफ्टमध्ये डोळ्यांचा संपर्क कसा टाळतात हे कधी लक्षात घेतले आहे का? लहान जागा सूक्ष्म मानसिक प्रतिक्रिया निर्माण करतात. “फसल्या” किंवा अनोळखी लोकांशी खूप जवळीक वाटणे चिंता वाढवू शकते. म्हणूनच लिफ्ट सेटिंग्जमध्ये शांत वर्तन, तटस्थ अभिव्यक्ती आणि किमान हालचाल कौतुकास्पद आहेत.
जर तुम्ही क्लॉस्ट्रोफोबिक किंवा चिंताग्रस्त असाल, तर तुमच्या श्वासावर लक्ष केंद्रित करण्याचा, शांत संगीत ऐकण्याचा किंवा फ्लोअर नंबर डिस्प्लेवर तुमची नजर ठेवण्याचा प्रयत्न करा.
लिफ्ट ही फक्त मशीन्सपेक्षा जास्त आहे – ती सामाजिक जागा आहेत जिथे आपले वर्तन, जागरूकता आणि सौजन्य काम करते. लोकांना प्रथम बाहेर पडू देण्यापासून ते आपत्कालीन परिस्थितीत कसे प्रतिसाद द्यायचे हे जाणून घेण्यापर्यंत, प्रत्येक लहान कृती सर्वांसाठी एक नितळ, सुरक्षित अनुभव निर्माण करते.
तुम्ही एकटे प्रवास करत असलात किंवा इतर दहा लोकांसोबत लिफ्ट शेअर करत असलात तरी, लक्षात ठेवा: तुम्ही लिफ्टमधून कसे आत आणि बाहेर प्रवास करता ते तुम्ही जगात कसे फिरता याबद्दल बरेच काही सांगते.