IPL 2025 च्या 18 व्या हंगामाला सुरुवात झाली आणि चौकार आणि षटकारांची आतषबाजी देखील सुरू झाली. सर्वच संघ विजेतेपद पटकावण्यासाठी एकमेकांंना कडवी झुंज देत आहेत. आयपीएलच्या या धामधुमीत Manoj Badale हे नाव तुम्ही कधी एकलं आहे का? काही मोजक्याच लोकांना या नावाच परिचय असावा. मनोज बडाले हे राजस्थान रॉयल्स संघाचे मालक आहेत. याहून विशेष बाब म्हणजे ते मराठी असून महाराष्ट्रातील धुळे जिल्ह्याचे सुपूत्र आहेत. बऱ्याच मराठी लोकांना मनोज बडाले यांच्याबद्दल माहित नाही. या लेखामध्ये आपण त्यांच्या विषयी काही रंजक गोष्टी जाणून घेणार आहोत. त्यामुळे मराठी माणसाच्या प्रगतीचा आढावा घेणारा हा लेख अवश्य वाचाच.
सुरुवातीचे जीवन आणि शिक्षण
मनोज बडाले यांचा जन्म जुलै १९६७ मध्ये महाराष्ट्रातील धुळे जिल्ह्यात झाला. लहानपणीच त्यांचे कुटुंब युनायटेड किंग्डमला गेले. बडाले यांनी युकेच्या सर्वात प्रतिष्ठित संस्थांपैकी एक असलेल्या रग्बी स्कूलमध्ये शिक्षण घेतले आणि त्यानंतर ऑक्सफर्ड विद्यापीठात शिक्षण घेतले, जिथे त्यांनी सेंट कॅथरीन कॉलेजमध्ये अर्थशास्त्र आणि राजकारण या विषयांचा अभ्यास केले. त्यांचे संपूर्ण शिक्षण युनायटेड किंगडमला झाले. तिथेच त्यांनी त्यांची एक व्यावसायिक कारकिर्द घडवली. युकेमध्ये त्यांनी फक्त शिक्षणच घेतले नाही, तर एक व्यावसायिक आणि एक क्रीडा प्रेमी सुद्धा मनोज बडाले यांच्या स्वरुपात उदयास आला.
असं टाकलं व्यवसायाच पहिल पाऊल
पदवी घेतल्यानंतर, मनोज यांनी मॉनिटर कंपनीमध्ये आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात केली. ही मॉनिटर कंपनी हार्वर्ड बिझनेस स्कूलच्या प्राध्यापकांनी स्थापन केलेली जागतिक व्यवस्थापन सल्लागार कंपनी होती. तेथे, त्यांनी व्यवसाय धोरण आणि सल्लागार म्हणून महत्त्वाचा जबाबदारी पार पाडली आणि खऱ्या अर्थाने त्यांच्या पुढील व्यवसायाचा पाया रचला.
१९९८ मध्ये, त्यांनी इनोसंट ड्रिंक्स ही एक ज्यूस कंपनी सह-स्थापना केली जी पुढे यूकेच्या सर्वात लोकप्रिय आरोग्य पेय ब्रँडपैकी एक बनली. त्याच वर्षी, त्यांनी ब्लेनहाइम चाल्कोटची स्थापना केली, जी एक उद्यम निर्माता आणि गुंतवणूक फर्म होती जी त्यांच्या उद्योजकीय दृष्टिकोनाचे केंद्र बनली. त्यानंतर त्यांनी मागे वळून पाहिले नाही.
ब्लेनहाइम चाल्कोट
ब्लेनहाइम चाल्कोट हा कदाचित बडाले यांचा सर्वात परिभाषित व्यवसाय उपक्रम आहे. हा यूकेचा आघाडीचा डिजिटल उपक्रम निर्माता आहे, जो फिनटेक, एडटेक, हेल्थटेक आणि इतर क्षेत्रांमध्ये व्यवसाय वाढविण्यासाठी आणि वाढविण्यास मदत करतो. क्लिअरस्कोर, ओकब्रुक, अ‍ॅजिलिसिस आणि अवाडो सारख्या कंपन्या त्याच्या पोर्टफोलिओचा भाग आहेत. ब्लेनहाइम चाल्कोट येथे सह-संस्थापक आणि व्यवस्थापकीय भागीदार म्हणून मनोज बडाले यांच्या भूमिकेमुळे त्यांना त्यांच्या कुशाग्र व्यावसायिक कौशल्याची आणि शाश्वत, तंत्रज्ञान-प्रगत कंपन्या उभारण्याच्या आवडीची सांगड घालता आली.
अन् आयपीएलमध्ये प्रवेश
२००७ मध्ये जेव्हा आयपीएलची घोषणा करण्यात आली तेव्हा भारतातील क्रिकेटमध्ये एक अमुलाग्र क्रांती झाली. मनोज बडाले यांनी इमर्जिंग मीडिया (आयपीएल) लिमिटेड या संस्थेच्या अंतर्गत गुंतवणूकदारांच्या संघासह क्रिकेटमध्ये व्यवसाय तर्क लागू करण्याची आणि खेळात व्यावसायिकता आणि डेटा-चालित व्यवस्थापनाची एक नवीन पातळी आणण्याची संधी पाहिली. २००८ मध्ये, या गटाने राजस्थान रॉयल्स फ्रँचायझीसाठी $६७ दशलक्षची बोली लावली, ज्यामुळे RR लीगमधील खरेदी करण्यात आलेला सर्वात स्वस्त संघ ठरला. मनोज बडाले यांना त्या मानाने संघ स्वस्तात मिळाला असला, तरी त्यांच्या संघाने पहिल्याच हंगामात आपला दणका धाकवून दिला.
उद्घाटन आणि पहिल्याच हंगामात चॅम्पियन
२००८ चा हंगाम आरआरसाठी जादूपेक्षा कमी नव्हता. ऑस्ट्रेलियन दिग्गज शेन वॉर्न कर्णधार आणि प्रशिक्षक असल्याने, संघाने स्पर्धा जिंकून आयपीएलची धुमधडाक्यात सुरुवात केली. रवींद्र जडेजा, युसूफ पठाण आणि शेन वॉटसन सारख्या तरुणांनी दमदार खेळाचे प्रदर्शन केले.
तळळातील प्रतिभेचा शोध: आरआरने संपूर्ण भारतात स्काउटिंग कार्यक्रमांमध्ये मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक केली आहे.
महिला क्रिकेट – आरआरने महिला लीगना पाठिंबा देण्यात रस दाखवला आहे आणि महिला प्रीमियर लीग (डब्ल्यूपीएल) संघासाठी बोली लावणाऱ्या फ्रँचायझींपैकी एक होती.
सामाजिक मोहिमा – “रॉयल स्कूल ऑफ बिझनेस”, “क्रिकेट फॉर हिरोज” आणि पर्यावरणीय शाश्वतता कार्यक्रम यासारखे उपक्रम त्यांच्या व्यापक ध्येयाचे दाखले आहेत.
बडाले यांच्या कॉर्पोरेट पार्श्वभूमीमुळे फ्रँचायझीची रचना केवळ क्रिकेट संघाऐवजी उद्देशपूर्ण व्यवसायासारखी झाली.
आव्हानांचा सामना
२०१० मध्ये, मालकी रचनेबद्दलच्या काही समस्यांमुळे बीसीसीआयने आरआरचा करार रद्द केला होता, जरी नंतर कायदेशीर कारवाईनंतर संघाला पुन्हा नियुक्त करण्यात आले. २०१५ मध्ये संघातील खेळाडूंमध्ये संघ पुन्हा एकदा अडचणीत सापडला, जेव्हा खेळाडू आणि कर्मचाऱ्यांच्या गैरवर्तनाच्या कुप्रसिद्ध स्पॉट-फिक्सिंग घोटाळ्यामुळे आरआरला दोन हंगामांसाठी निलंबित करण्यात आले. फ्रँचायझीसाठी आणि बडाले यांच्या वैयक्तिक विश्वासार्हतेसाठी हा एक मोठा धक्का होत. पण बडाले यांनी याही काळात संयमाने सर्व गोष्टी हाताळल्या आणि दुप्पट प्रयत्न केले. त्याने कामकाजाची पुनर्रचना केली, कडक अनुपालन आणले आणि फ्रँचायझीला पुन्हा एकदा चांगले यश मिळाले याची खात्री केली.
२०१८ मध्ये पुनरागमन आणि पुनरुत्थान
२०१८ मध्ये आरआरचे पुनरागमन नवीन महत्त्वाकांक्षा आणि तरुणाईसोबत अनुभवाचे संयोजन करण्यावर लक्ष केंद्रित करून चिन्हांकित केले गेले. त्यांनी बेन स्टोक्स, जोस बटलर आणि जोफ्रा आर्चर सारखी मोठी नावे मिळवली, तर संजू सॅमसन सारख्या भारतीय प्रतिभांना प्रोत्साहन देत राहिले, जो अखेर कर्णधार बनला.
रॉयल्स कुटुंबाचा विस्तार
मनोज बडाले यांच्या महत्त्वाकांक्षा फक्त एका संघापूर्त्या मर्यादित नव्हत्या. २०२१ मध्ये, राजस्थान रॉयल्सने त्यांच्या मालकीची पुनर्रचना करण्याची घोषणा केली. बादलेच्या इमर्जिंग मीडियाने फ्रँचायझीचे बहुसंख्य मालक होण्यासाठी आपला हिस्सा वाढवला. इतर उच्च-प्रोफाइल गुंतवणूकदारांमध्ये लचलन मर्डोक (मीडिया मोगल रूपर्ट मर्डोकचा मुलगा) आणि रेडबर्ड कॅपिटल यांचा समावेश आहे, ज्यांचे फेनवे स्पोर्ट्स ग्रुपमध्ये (लिव्हरपूल एफसी आणि बोस्टन रेड सॉक्सचे मालक) हिस्सेदारी आहे.
२०२२ मध्ये, आरआरने आयपीएलच्या अंतिम फेरीत दुसऱ्यांदा हजेरी लावली पण गुजरात टायटन्सकडून त्यांना पराभव पत्करावा लागला. दरम्यान, आरआरने आंतरराष्ट्रीय लीगमध्ये विस्तार केला, कॅरिबियन प्रीमियर लीग (सीपीएल) आणि दक्षिण आफ्रिकेच्या टी२० लीगमधील संघांमध्ये गुंतवणूक केली, ज्यामुळे रॉयल्स ब्रँडचा जगभरात डंका वाजत आहे.
मनोज बडाले यांची नेतृत्वशैली
बडाले शांत, संयमी आणि खोलवर विश्लेषणात्मक म्हणून ओळखले जातात. सतत चर्चेत राहणाऱ्या काही हाय-प्रोफाइल मालकांप्रमाणे, बडाले बहुतेकदा पडद्यामागे काम करतात, प्रणाली, संरचना आणि शाश्वततेवर लक्ष केंद्रित करतात.
त्यांच्या नेतृत्वाचे काही मुख्य आधारस्तंभ येथे आहेत:
- दीर्घकालीन दृष्टीकोन – बडाले त्वरित यशाचा पाठलाग करत नाहीत. त्यांचे निर्णय बहुतेकदा पाच किंवा दहा वर्षांनंतर फ्रँचायझीसाठी काय सर्वोत्तम आहे यावर केंद्रित असतात.
- प्रतिभा-प्रथम दृष्टिकोन – १७ वर्षांचा फिरकी गोलंदाज असो किंवा मार्केटिंगमध्ये हार्वर्ड पदवीधर असो, आरआर क्षमता जोपासण्यावर विश्वास ठेवतो.
- डेटा-चालित निर्णय – बडाले यांच्या व्यावसायिक पार्श्वभूमीमुळे आरआर एका चांगल्या तेलाने चालणाऱ्या यंत्राप्रमाणे काम करतो, स्काउटिंग, कामगिरी आणि चाहत्यांच्या सहभागासाठी विश्लेषणाचा वापर करतो.
- सचोटी आणि प्रभाव – २०१५ नंतर, बडाले यांनी खात्री केली की आरआर केवळ निकालांसाठीच नव्हे तर प्रामाणिकपणा आणि उद्देशासाठी उभा आहे.
परोपकार आणि सामाजिक योगदान
क्रिकेटबाहेर, मनोज बडाले हे परोपकारातही हिरहिरीने सहभाग घेतात. ते ऑपरेशन स्माइल यूकेचे विश्वस्त आहेत, जे विकसनशील देशांमध्ये क्लेफ्ट स्थिती असलेल्या मुलांना मोफत शस्त्रक्रिया प्रदान करते.
लेखक आणि विचारवंत
२०२१ मध्ये, बडाले यांनी इंग्लंडचे माजी क्रिकेटपटू सायमन ह्यूजेस यांच्यासोबत “अ न्यू इनिंग्ज” हे पुस्तक सह-लेखन केले. डेटा, तंत्रज्ञान आणि नवोपक्रम क्रिकेटमध्ये कसे परिवर्तन घडवत आहेत – आणि हे इतर उद्योगांसाठी देखील एक आदर्श कसे असू शकते याचा शोध हे पुस्तक घेते. व्यावसायिक नेते आणि क्रीडाप्रेमी दोघांकडूनही त्याचे कौतुक झाले.
२००८ मध्ये ट्रॉफी जिंकण्यापासून ते घोटाळ्यानंतर पुनर्बांधणीपर्यंत, चढ-उतारांमधून, बडाले यांनी अढळ लक्ष आणि मूल्यांसह रॉयल्सचे नेतृत्व केले आहे. आज, आरआर केवळ एक फ्रँचायझी नाही; तो एक मजबूत संघ आहे – डेटा-चालित कामगिरी, प्रतिभावान खेळाडूंना संधी आणि संगोपन करण्याची आणि क्रिकेटला सर्वांसाठी उपलब्ध करून देण्याची त्यांची जिद्द. संजू सॅमसनच्या नेतृत्वात सध्याच्या घडली संघ चांगली कामगिरी करत आहे.